Του Βασίλη Σκουντή
Σε τέτοιες περιπτώσεις θανάτων συνηθίζω να γράφω πως κηδεύουμε τη νιότη μας, μα τούτη τη φορά θαρρώ πως μαζί με τον Νίκο Μήλα κηδεύουμε την ιστορία μας!
Πάει λοιπόν, πέρασε στην αιωνιότητα και στην αθανασία ο πρώτος Ευρωκόοουτς του ελληνικού μπάσκετ, ο οποίος μάλιστα είχε παίκτη του τον δεύτερο στα μέσα της δεκαετίας του ’60 και προφανώς θα τον είχε δασκαλέψει για το πώς οδηγείς μια ομάδα στο θρόνο…
Ο Μήλας το διέπραξε με την ΑΕΚ στις 4 Απριλίου του ’68 στο Καλλιμάρμαρο και ο Πολίτης βάδισε στα χνάρια του με την εθνική ομάδα στις 14 Ιουνίου του ’87 στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας…
Δεν ξέρω εάν εκτός από τα προπονητικά τεχνάσματα, ο Μήλας έμαθε στον Πολίτη και τα κόλπα της πόκας στην οποία ήταν καθηγητής και την είχε καταστήσει πολύτιμο εργαλείο του!
Το εννοώ αυτό διότι όντως ο Μήλας εκτός από μεγάλος παίκτης (με τον Παναθηναϊκό και την Εθνική ομάδα με την οποία κατέκτησε κιόλας το χάλκινο μετάλλιο στο Εurobasket του 1949 στο Κάιρο) και διαπρεπής προπονητής υπήρξε συνάμα και σπουδαίος ποκαδόρος…
Φαντάζομαι πως στα αυτιά όλων όσοι νταλαβερίστηκαν μαζί του θα ηχεί πάντοτε η βροντώδης και ιδιάζουσας χροιάς φωνή του, που η χάρη της έφτασε μέχρι το Λος Αντζελες και έκανε ακόμη και τον «μάγο του Γουέστγουντ» να σκιάζεται!
Αυτή η ωραία ιστορία εκτυλίχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’60 στις εγκαταστάσεις του UCLA, όπου έφτασε ο Μήλας για να γνωριστεί και να συνομιλήσει με τον άνθρωπο ο οποίος οδήγησε τους Μπρούινς στην κατάκτηση δέκα κολεγιακών τίτλων. Σε εκείνη την επίσκεψη είχε ως συνοδό και διερμηνέα τον Στιβ Γιατζόγλου, ο οποίος τότε αγωνιζόταν στο κολέγιο του Κονέκτικατ και με το που αρίβαραν στο γραφείο του Γούντεν ο Μήλας δεν κρατιόταν…
«Στιβ πες του να μας αναλύσει χαρτί και καλαμάρι τη φιλοσοφία του…»
Ο Γιατζόγλου μετάφρασε την απαίτηση του Μήλα, αλλά ο Γούντεν δεν ήταν διατεθειμένος να μιλάει με τις ώρες. Έκανε μια περίληψη διαρκείας λίγων λεπτών και ύστερα είπε «κόουτς τα γράφω όλα στα βιβλία μου, μπορείς να τα βρεις και να τα διαβάσεις».
Ο Μήλας πήρε ανάποδες και με εκείνη τη βροντερή φωνή του έδωσε διαταγή στον Γιατζόγλου: «Πες σε αυτόν τον… μασκαρά ότι δεν κάναμε τόσα έξοδα στα εισιτήρια και στα ξενοδοχεία για να μας έρθουμε εδώ και να μας πει να διαβάσουμε τα βιβλία του»!
Αυτή η βροντώδης μπάσα φωνή υπήρξε το σήμα κατατεθέν και το soundtrack μιας ολόκληρης εποχής του ελληνικού μπάσκετ, στην οποία ο Μήλας άφησε πολύ έντονο το αποτύπωμα του, σ’ όποιον πάγκο κι αν κάθισε: δεν ήταν και λίγοι αυτοί, χώρια που πέρασε και από τις τρεις ομάδες του πάλαι ποτέ καλούμενου ΠΟΚ!
Διετέλεσε δυο φορές προπονητής του Παναθηναϊκού, άλλες δυο της ΑΕΚ, μία του Ολυμπιακού και ακόμη στον Αμύντα, στο Μαρούσι, στον Μίλωνα, στον Τυφώνα, στην Ελευθερία Μοσχάτου και πάει λέγοντας… Αυτό που έγραψα προηγουμένως για την πόκα ισχύει στην κυριολεξία. Ο Μήλας περισσότερο από τις μπασκετικές γνώσεις και τις τακτικές πόνταρε στην ψυχολογία των παικτών του και μηχανευόταν διάφορους τρόπους για να αποφορτίσει τους παίκτες μηδέ της πόκας εξαιρουμένης.
Όταν, το 1967, ανέλαβε την τεχνική ηγεσία της ΑΕΚ έπρεπε πάση θυσία να κουλαντρίσει μια ομάδα με καταρρακωμένο φρόνημα και διαταραγμένες σχέσεις. «Τότε μετά από τέσσερις σερί τίτλους και τη συμμετοχή μας στο Final 4 του Κυπέλλου Πρωταθλητριών είχαμε χάσει το πρωτάθλημα από τον Παναθηναϊκό και υπήρχε μεγάλη μουρμούρα» μου είπε ο Χρήστος Ζούπας.
«Ήμασταν καβαλημένα καλάμια, τρωγόμασταν μεταξύ μας και χρειαζόταν ένας άνθρωπος για να μας ξαναβάλει σε τάξη. Σε αντίθεση με τον Μίσσα Πανταζόπουλο και τον Θέμη Χολέβα, που εστίαζαν στην τακτική και στο μπάσκετ, ο Μήλας ασχολήθηκε μα την ψυχολογία και με τα χούγια μας. Τότε είχαν απαγορευθεί οι μεταγραφές και είχαμε μείνει επτά παίκτες κι ο κούκος. Ο Μήλας εμπιστεύθηκε τον Νεσιάδη και τον Δημητριάδη και προσπάθησε να μας ξανακάνει ομάδα και παρέα. Πώς; Έγινε ένα με τους παίκτες και μας αντιμετώπιζε σαν να είμαστε φίλοι του από παλιά. Επαιζε μαζί μας πόκα, αστειευόταν, κάναμε παρέα και αυτή η συμπεριφορά μας ατσάλωσε, μας έκανε μια γροθιά και καταφέραμε να θριαμβεύσουμε στην Ευρώπη και να ανακτήσουμε τον τίτλο στην Ελλάδα».
Η πόκα είχε κάνει νωρίτερα το θαύμα της και στον Αμύντα, τον οποίο ο Μήλας οδήγησε αήττητο (20-0) στην Α’ Εθνική και μάλιστα την πρώτη χρονιά (1966-67) τον έβγαλε τέταρτο πίσω από τον Παναθηναϊκό, την ΑΕΚ και τον Αρη.
«Του άρεσε η καλοπέραση και ήταν bon viveur σε όλα του» θυμάται ο Νίκος Τσοσκούνογλου. «Σχεδόν μετά από κάθε προπόνηση πηγαίναμε όλοι μαζί σε μια ταβέρνα που υπάρχει ακόμα κοντά στο γήπεδο, τη «Βαρδίνα», αλλά ο Μήλας είχε και έναν άλλο προορισμό. Πήγαινε στα γραφεία του Φιλοπρόοδου Ομίλου Υμηττού (Φ.Ο.Υ) και έπαιζε χαρτιά, πόκα και κολώνες που μοιάζει με το κουμ καν. Δεν μπορούσε να λείψει γιατί χάλαγε η σύνθεση της παρέας και του κρατούσαν μούτρα»!
Στον Παναθηναϊκό, ο Μανώλης Λεκάκης θυμάται τη φωνή του και το σύνθημα που έδινε πριν από κάθε άσκηση. «Στεκόταν με επιβλητικό ύφος στη μέση του γηπέδου και φώναζε ‘’Ελα, πάμε’’, ενώ στις κουβέντες του προς τους παίκτες χρησιμοποιούσε πάντοτε την κτητική αντωνυμία. Δεν έλεγε απλώς “Γιώργο’’, αλλά ‘’Γιώργο μου’’ κοκ».
Ανάμεσα στις δυο θητείες του στην ΑΕΚ, ο Μήλας ανέλαβε την τεχνική ηγεσία του Ολυμπιακού έχοντας αρχηγό τον Μάκη Κατσαφάδο, που δεν χορταίνει να διηγείται ιστορίες τους…
«Σε ένα ματς φώναζε να παίξουμε stack και μάλιστα το έλεγε διαρκώς και επαναλαμβανόμενα σε κάθε κατοχή. Stack, stack, stack. Kάποια στιγμή πλησιάζω στον πάγκο και του λέω «κόουτς αυτοί παίζουν ζώνη» και τότε γυρίζει και μου λέει «ε τότε αδερφέ κάντε κάτι εναντίον ζώνης»!
Και συνεχίζει ο Κατσαφάδος: «Ανεβήκαμε ένα Σαββατοκύριακο στη Θεσσαλονίκη για να παίξουμε δυο κολλητά ματς με τον ΠΑΟΚ και τον Αρη. Στο πρώτο πάθαμε πανωλεθρία και το βράδυ μαζευτήκαμε τέσσερις πέντε παίκτες στο δωμάτιο μου για να παίξουμε χαρτιά και να ηρεμήσουμε, αλλά ο Μήλας, ως συνήθως, έκανε εφόδους για έλεγχο. Τον ακούσαμε να κτυπάει τη διπλανή πόρτα και τότε ο Μανώλης Ευστρατίου μου λέει «Μάκη να μαζέψουμε τα χαρτιά να μη φωνάζει ο Μήλας». Εγώ τον καθησύχασα και ανέλαβα την ευθύνη. Όταν λοιπόν μπούκαρε στο δωμάτιο και είδε τα χαρτιά με ρώτησε : ‘’Τι γίνεται εδώ πέρα Μάκη μου;’’. Του απάντησα χαμογελαστά ‘’να παίζουμε μια ποκίτσα να ξεχαστούμε λίγο από την ήττα’’ και τότε παίρνει το άγριο ύφος του και φωνάζει ‘’Μάκη μου, εδώ φάγαμε μια τσιπούρα στον …κώλο και εσείς παίζετε ποκίτσα’’!
Και καταλήγει ο Κατσαφάδος: «Ήταν όντως πολύ πληθωρικός, καλαμπουρτζής και αξιολάτρευτος άνθρωπος. Πραγματικά φρόντιζε να μικραίνει τις αποστάσεις από τους παίκτες και να έρχεται κοντά μας ως φίλος και όχι ως προπονητής για να μας βγάλει τον καλύτερο εαυτό μας».
Πέρα από το μπάσκετ ο Μήλας διέπρεψε και στον επαγγελματικό και επιχειρηματικό στίβο, ως αντιπρόσωπος ξένων οίκων στον τομέα των πρώτων υλών και των ανταλλακτικών, ενώ η σύζυγος του, Αννα, ήταν ένας κέρβερος που του παραστάθηκε με αγάπη και αφοσίωση μέχρι την τελευταία στιγμή.
Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει σήμερα…
Πηγή: Gazzetta
