Του Δημήτρη Κεφαλά
Ο Χέρμπερτ Τσάπμαν θεωρείται μέχρι σήμερα ο σημαντικότερος προπονητής στην ιστορία του βρετανικού ποδοσφαίρου! Καινοτόμος, οραματιστής, προσωπικότητα με επιρροή, εφηύρε τακτικές και έφερε “επανάσταση” στο ποδόσφαιρο.
Ήταν ο πρώτος μάνατζερ στην Βρετανία που είχε αποφασιστικό ρόλο στη διοίκηση και τη διαχείριση του συλλόγου από τις μεταγραφές και την επιλογή της τακτικής του.
Χάρις στην αστείρευτη επιθυμία του για πρόοδο και καταξίωση άφησε την σφραγίδα του στο ποδόσφαιρο. Πειραματίστηκε σε νέες μεθόδους καθώς είχε την ικανότητα να γεννάει ιδέες και να τις προσαρμόζει στα μεγαλεπήβολα προπονητικά του σχέδια. Με την μεθοδικότητα του οργάνωνε τον τρόπο επικράτησης της ομάδας του σε κάθε παιχνίδι.
Το 2004 ανακηρύχθηκε ο καλύτερος Βρετανός προπονητής όλων των εποχών ξεπερνώντας τους Σερ Ματ Μπάσμπι, Σερ Άλεξ Φέργκιουσον, Μπιλ Σάνκλι, Μπομπ Πέισλι, Μπράιαν Κλαφ, Τζοκ Στιν, Σερ Αλφ Ράμσεϊ, Σερ Μπόμπι Ρόμπσον, Μπιλ Νίκολσον, Ντον Ρέβι.
Ποιος ήταν ο Χέρμπερτ Τσάπμαν
Γεννήθηκε το 1878 στο Κίβετον Παρκ κοντά στο Σέφιλντ. Μεγάλωσε σε οικογένεια ανθρακωρύχων και σπούδασε μηχανικός ορυχείων. Κυνήγησε το όνειρο του να παίξει ποδόσφαιρο και αγωνίστηκε ως επιθετικός σε αρκετές επαγγελματικές και ερασιτεχνικές ομάδες.
Έπαιξε ποδόσφαιρο πρώτα στην Στάλμπριτζ και στη συνέχεια στις Ροτσντέιλ, Γκρίμσμπι, Σουίντον, Σέπει Γιουνάιτεντ, Γουόρκσοπ, Νορθάμπτον, Νοτς Κάουντι και τέλος στην Τότεναμ χωρίς να κερδίσει κάποιο σημαντικό τρόπαιο στην καριέρα του. Η επιλογή των ομάδων γινόταν με βάση τις πιθανότητες να βρει δουλειά στις πόλεις που μετακινούνταν και λιγότερο λόγω καριέρας.
Το 1907, σε ηλικία 29 ετών(!), έγινε προπονητής στην Νορθάμπτον. Στη συνέχεια ανέλαβε την Λιντς Σίτι και μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου έγινε προπονητής στην Χάντερσφιλντ κατακτώντας το 1922, στην πρώτη του σεζόν στην ομάδα του Γιορκσάιρ, το Κύπελλο Αγγλίας. Με την Χάντερσφιλντ πήρε επίσης, δύο πρωταθλήματα Αγγλίας (1924, 1925).
Το χατ-τρικ στους τίτλους δεν άφησε ασυγκίνητη την διοίκηση της Άρσεναλ που βρίσκονταν σε αναζήτηση προπονητή και ο ιδιοκτήτη της είχε βάλει αγγελία. “Η διοίκηση της Άρσεναλ είναι πρόθυμη να λάβει αιτήσεις για την θέση του προπονητή. Πρέπει να είναι έμπειροι και να κατέχουν τα υψηλότερα προσόντα για την θέση, τόσο στις γνώσεις όσο και στον χαρακτήρα.
Οι Κύριοι που η μοναδική τους ικανότητα για να χτίσουν μία καλή ομάδα εξαρτάται από την απόκτηση ακριβών μεταγραφών, δεν χρειάζεται να κάνουν αίτηση“, αναγράφονταν στην αγγελία της Άρσεναλ.
Ο Χέρμπερτ Τσάπμαν ανέλαβε το 1925 την Άρσεναλ αλλάζοντας την μοίρα της, επιδρώντας σημαντικά στο ποδόσφαιρο της Αγγλίας. Οι “κανονιέρηδες” υπό τις οδηγίες του πήραν δύο πρωταθλήματα (1931, 1933) και ένα Κύπελλο (1929). Πέθανε από πνευμονία στις 6/1/1934.
Η κληρονομιά του Τσάπμαν
Ο Χέρμπερτ Τσάπμαν χρησιμοποίησε μεθόδους στον τρόπο λειτουργίας των ομάδων που μέχρι τότε ήταν άγνωστες στο ποδοσφαιρικό κοινό και ακολουθούνται μέχρι σήμερα. Η πιο φημισμένη αλλαγή στην Άρσεναλ αφορούσε τις προπονήσεις της Παρασκευής.
Μετά το τέλος της προπόνησης, ο Τσάπμαν συγκέντρωνε τους παίκτες του μπροστά από ένα μαγνητικό πίνακα και ανέλυε την τακτική για το επικείμενο ματς, ενώ παράλληλα έκανε τις παρατηρήσεις του για το τελευταίο παιχνίδι που είχε παίξει η ομάδα του.
Επίσης, μπορείς κάποιος να αναφέρει την αλλαγή της εμφάνισης των “κανονιέρηδων” με άσπρα μανίκια από κατακόκκινη που ήταν τα προηγούμενα χρόνια και την αναγραφή του αριθμού στις φανέλες των παικτών.
Ανάγκασε τους παίκτες του να χειροκροτούν τους θεατές σε όλες τις πλευρές του γηπέδου δείχνοντας με αυτό τον τρόπο την ευγνωμοσύνη τους προς αυτούς. Πρότεινε την τοποθέτηση επόπτη γραμμής στο τέρμα(!) και δύο διαιτητές στα ματς.
To 1932, μετά από δική του εισήγηση, τοποθετήθηκαν προβολείς στο Χάιμπουρι ώστε να διεξάγονται αγώνες το βράδυ αν και για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν το 1950, δηλαδή 16 χρόνια μετά τον θάνατο του.
Επί των ημερών του τοποθετήθηκε πίνακας με το σκορ του αγώνα στο γήπεδο και τροποποίησε την ονομασία της ομάδας αφαιρώντας το οριστικό άρθρο “The” πριν την λέξη Άρσεναλ και αυτό για να εμφανίζεται πρώτη στην λίστα των ομάδων του πρωταθλήματος.
Το περίφημο ρολόι στο Χάιμπουρι τοποθετήθηκε με δική του πρωτοβουλία στο πέταλο που βρίσκεται στη νότια πλευρά του γηπέδου και η θύρα ονομάστηκε “The Clock End”. Το ρολόι αρχικά μετρούσε αντίστροφα ωστόσο αυτό θεωρήθηκε ότι υπονόμευε το επίσημο ρολόι των διαιτητών και άλλαξε με απλή ενημέρωση της ώρας. Πλέον, κοσμεί το “Έμιρειτς”.
Η Άρσεναλ είναι η μόνη ομάδα που έχει σταθμό του μετρό με το όνομα της στην περιοχή του Χάιμπουρι. Και αυτό μετά από απαίτηση του Χέρμπερτ Τσάπμαν να αλλάξει η ονομασία του σταθμού “Gillespie Road” που λεγόταν μέχρι το 1932.
Προς τιμήν του στον τελικό του Κυπέλλου Αγγλίας το 1930 οι παίκτες της Χάντερσφιλντ και τη Άρσεναλ, για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού, βγήκαν μαζί στο γήπεδο, η μία ομάδα δίπλα στην άλλη όπως γίνεται στις ημέρες μας.
Τέλος, καθιέρωσε την διεξαγωγή φιλικών αγώνων με ομάδες εκτός Αγγλίας στο εξωτερικό κάνοντας διάσημη την Άρσεναλ, ενώ 20 χρόνια πριν την έναρξη του Κυπέλλου Πρωταθλητριών πρότεινε να δημιουργηθεί μία διοργάνωση μεταξύ των ομάδων στην δυτική Ευρώπη.
Η καθιέρωση του “WM”
Το σύστημα 2-3-5 κυριαρχούσε στο ποδόσφαιρο εκείνη την εποχή. Η αλλαγή του κανονισμού στο οφσάιντ έφερε αλλαγές και οδήγησε στη δημιουργία του νέου αγωνιστικού συστήματος, του WM του Χέρμπερτ Τσάπμαν με την εμφάνιση του τρίτου οπισθοφύλακα. Ορισμένες ομάδες προσαρμόστηκαν πιο γρήγορα από κάποιες άλλες.
Ο κανόνας του οφσάιντ δεν είχε αλλάξει από το 1866 και σύμφωνα με αυτόν έπρεπε για να είναι ένας επιθετικός σε κανονική θέση, να υπάρχουν ανάμεσα στον επιθετικό και στην αντίπαλη εστία 3 ποδοσφαιριστές της άλλης ομάδας (συνήθως ο τερματοφύλακας και δύο αμυντικοί).
Η σκοτσέζικη ομοσπονδία ήταν η πρώτη που υιοθέτησε την αλλαγή στο οφσάιντ με την ύπαρξη δύο αντί τριών ποδοσφαιριστών ανάμεσα στον επιθετικό και την εστία. Την εποχή που η ‘Αρσεναλ κέρδισε το Κύπελλο Αγγλίας του 1930, το νέο αγωνιστικό σύστημα είχε πάρει οριστική μορφή.
Οι αμυντικοί μάρκαραν τους ακραίους επιθετικούς και οι ακραίοι μέσοι τους επιθετικούς των αντιπάλων που έπαιζαν μέσα δεξιά και μέσα αριστερά, ο σέντερ χαφ είχε γίνει σέντερ μπακ και έπαιζε πάνω στον αντίπαλο σέντερ φορ, και οι δύο μέσα επιθετικοί οπισθοχωρούσαν λίγο, έτσι που το 2-3-5 γινόταν 3-2-2-3 ή το σημερινό 3-4-3.
Ο Χέρμπερτ Τσάπμαν δεν είχε απλά μία σαφή αντίληψη στο πως πρέπει να παίζεται το ποδόσφαιρο αλλά παράλληλα ήταν ικανός να εφαρμόσει αυτή του την αντίληψη.
Ο Μπέρναρντ Τζόι, που εντάχθηκε στην Άρσεναλ το 1935, έγραψε για το σύστημα του WM: “Το μυστικό του συστήματος δεν ήταν η επίθεση αλλά η αντεπίθεση. Είχαμε σχεδιάσει την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του κάθε ποδοσφαιριστή με τέτοιον τρόπο έτσι που είχαμε έναν επιπλέον ποδοσφαιριστή κάθε στιγμή μέσα στην μεγάλη περιοχή, είτε την δική μας είτε την περιοχή των αντιπάλων.
Ούτε ο έλεγχος του παιχνιδιού στην μεσαία γραμμή ούτε ο αποκλεισμός της μεγάλης περιοχής των αντιπάλων ήταν ο σκοπός του παιχνιδιού. Δίναμε σκόπιμα χώρο στους αντιπάλους μας, αφήνοντας τους να φτάνουν μέχρι τη μεγάλη περιοχή, και τότε φεύγαμε στην αντεπίθεση με βαθιές μπαλιές στους πλάγιους επιθετικούς μας“.
Το σύστημα έγινε αντικείμενο συζήτησης και κριτικής. Οι επικριτές του υποστήριζαν ότι ο τρίτος αμυντικός είχε αρνητικό αντίκτυπο στο παιχνίδι. Ωστόσο, δεν ήταν λίγες οι ομάδες που προσπάθησαν να αντιγράψουν το σύστημα του WM αλλά δεν είχαν τους κατάλληλους παίκτες να το εφαρμόσουν.
Το αγγλικό ποδόσφαιρο βρίσκονταν σε καμπή όταν πέθανε ο Χέρμπερτ Τσάπμαν. Παρά την φήμη της προηγμένης ποδοσφαιρικά χώρας η Αγγλία έμεινε στάσιμη με αποτέλεσμα να αμφισβητηθεί από άλλες ευρωπαϊκές ποδοσφαιρικές δυνάμεις.
Παρότι, τα επόμενα χρόνια εμφανίστηκαν σπουδαίοι προπονητές στο ποδόσφαιρο της Αγγλίας κανείς δεν κατάφερε να επηρεάσει το άθλημα τόσο πολύ όσο ο σπουδαίος Χέρμπερτ Τσάπμαν!
Πηγή: Sport 24
