Του Jason Barlow
Στη ζωή του Enzo Ferrari, δεν έλειπε ποτέ το δράμα, το σεξ, ο θάνατος και η εξαπάτηση. Αυτό που τον κρατούσε όμως πάντα σε ροπή, ήταν η συγκίνηση ενός αγώνα.
Πιο απαιτητικός από τον Steve Jobs, περισσότερο αδυσώπητος από τον Ναπολέων Βοναπάρτη και ενστικτωδώς πιο χειραγωγικός από τον Μακιαβέλι, η ιστορία του Enzo Ferrari μοιάζει με Σαιξπηρικό δράμα, χωρίς ωστόσο να λείπουν πινελιές κωμωδίας. Υπάρχει αγάπη, θάνατος (πολύ θάνατος, στην πραγματικότητα), φιλοδοξία, αγώνες δρόμου, διαχρονική πίστη, προδοσία, καινοτομία, αίμα, ιδρώτας και δάκρυα (μερικά από τα οποία μπορεί να ήταν και πραγματικά).
Στο μουσείο της Ferrari στη Modena της Ιταλίας, την πόλη της γέννησής του, υπάρχει μια περιστρεφόμενη έκθεση των πολλών υπέροχων αυτοκινήτων που φέρουν το όνομά του, καθώς και δείγματα ένδοξων κινητήρων και τεχνικών σχεδίων που εξηγούσαν τη σύλληψή των μοντέλων που έμειναν στην ιστορία. Επειδή όμως ο διάβολος κρύβεται πάντα στις λεπτομέρειες, μία από τις πιο διάσημες λεπτομέρειες αυτού του γοητευτικού διαβόλου, βρίσκεται σ’ ένα ζευγάρι μαύρα γυαλιά ηλίου. Ναι ήταν μέρος του αδιαμφισβήτητου στιλ του, ταυτόχρονα όμως και ένα πέπλο μυστηρίου γύρω από την πολύπλευρη αυτή προσωπικότητα: Ποιος ήξερε τι συμβαίνει στα μάτια του Enzo;
Για εκείνον έχουν γραφτεί περισσότερα βιβλία απ’ ότι για οποιονδήποτε άλλο Ιταλό βιομήχανο (εκτός ίσως τον Gianni Agnelli, τον κληρονόμο της Fiat, που το 1966 θα πάρει τον έλεγχο της οικογενειακής επιχείρησης και τρία χρόνια αργότερα θ’ αγοράσει και τη Ferrari του Enzo). O Enzo Ferrari γεννήθηκε τον Φεβρουάριο του 1898 και ήταν ο δεύτερος γιος της Adalgisa και του Alfredo, ενός άνδρα που διηύθυνε μια μικρή επιχείρηση χυτηρίου, προμηθεύοντας τον Εθνικό Σιδηρόδρομο της Ιταλίας. Ο Enzo παρακολούθησε τον πρώτο του αγώνα με μοτοσυκλέτες σε ηλικία 10 ετών, στις 6 Σεπτεμβρίου 1908. Ο θάνατος του πατέρα του όμως το 1916 και στη συνέχεια του αδελφού του Ντίνο το ίδιο έτος, ήταν μια διπλή τραγωδία που τον επηρέασε βαθιά.
Ο Enzo ξεκίνησε μια δραστήρια ζωή και ονειρευόταν να γίνει τραγουδιστής όπερας, αθλητικός δημοσιογράφος ή οδηγός αγώνων. Τελικά η ζωή του θα περιλάμβανε στοιχεία και των τριών.
Στη δεκαετία του ’20 αγωνίστηκε με κάποια επιτυχία με την Alfa Romeo. Αν και ταλαντούχος, προτίμησε να σχηματίσει μια δική του ομάδα που θα κατέβαινε στους αγώνες της Alfa Romeo και το 1929 δημιούργησε τη Scuderia Ferrari, που μεταξύ κι άλλων οδηγών, αποτελούταν από τον Tazio Nuvolari. (Ο Enzo θα αναφερόταν στον αποκαλούμενο «Flying Mantuan» ως τον αγαπημένο του οδηγό).
Ήταν αυτή η περίοδος, στην οποία ο Enzo θα υιοθετούσε το «Cavallino Rampante» ως σύμβολο της εταιρείας του (Το γνωστό και μη εξαιρετέο άλογο της Ferrari). Η φήμη που υπάρχει πίσω από αυτό το σύμβολο, είναι πως του το χάρισαν οι γονείς του τέως Ιταλού πιλότου σε μαχητικό Francesco Baracca (συνοδοιπόρου του αδελφού του Enzo), στην οποία ο ίδιος πρόσθεσε το λαμπερό κίτρινο φόντο, ως αναφορά στην πόλη της Modena.
Το Grand Prix στη δεκαετία του ’30 βρήκε την επιθετική Alfa ενάντια στην τεχνολογική δύναμη των γερμανικών ομάδων Auto Union και Mercedes. Η Scuderia Ferrari διαλύθηκε το 1937, όμως ο Enzo παρέμεινε στου σκάφος της Alfa για λίγο ακόμη, αλλά μετά από λίγο έπεσε μαζί με το αφεντικό της Alfa. Η επανένωση της Scuderia απαγορεύτηκε, και στη θέση της ο Enzo δημιούργησε την Auto Avio Costruzioni, η οποία ήταν κάτω από τη σημαία της AAC. Το πρώτο του αυτοκίνητο παρουσιάστηκε το 1940, ενώ η νεοσύστατη εταιρεία του εξαναγκάστηκε να κατασκευάζει πυρομαχικά για τον Μουσολίνι. Η Ferrari, όπως την γνωρίζουμε σήμερα, εγκαινιάστηκε τον Μάρτιο του 1947. Στις 25 Μαΐου εκείνου του έτους, ο Franco Cortese κέρδισε τον πρώτο αγώνα στο Caracalla – Roma και κάπως έτσι ξεκίνησε ο θρύλος της Ferrari.
Η Ferrari έχει σχεδόν την ίδια ηλικία με το σύγχρονο πρωτάθλημα της Formula 1 (το οποίο ξεκίνησε το 1950), και η εταιρία έγινε σύντομα συνώνυμο του. Η Ferrari είναι η μόνη ομάδα που συμμετείχε σχεδόν κάθε F1 αγώνα από τότε, ενώ η πρώτη νίκη για την ανανεωμένη Scuderia ήρθε το 1951 στο Silverstone. Τη νίκη πήρε ο Αργεντινός José Froilán González με μια Ferrari 375 και μετά την μεγαλειώδη σε εκείνο τον αγώνα ήττα της Alfa Romeo, ο Enzo είπε: «σκότωσα τη μητέρα μου».
Μεταξύ των άλλων, ο Enzo έγινε γνωστός για τις οιονεί φιλοσοφικές του διακηρύξεις: «Είμαι ένας ταραχοποιός των ανδρών» και « Η αγαπημένη μου Ferrari; Αυτή που δεν έχει ακόμη κατασκευαστεί» και «Δίνω στους συνεργάτες μου πλήρη εμπιστοσύνη. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να δω αν το αξίζουν».
Παράλληλα, ο Enzo συνειδητοποίησε ότι η κατασκευή αυτοκινήτων ήταν ένας καλός τρόπος χρηματοδότησης των ολοένα και πιο δαπανηρών αγώνων του. Παρά τη φορολογικά ρεαλιστική του στάση βέβαια, η εταιρεία θα συνεχίσει να παράγει πολλά από τα πιο εξωφρενικά αυτοκίνητα στην ιστορία της αυτοκινητοβιομηχανίας.
Εκτός από το γεγονός ότι το PR (Δημόσιες σχέσεις) ήταν στο αίμα του, ο Enzo ήταν επίσης ένας γεννημένος πωλητής. «Εάν σας αρέσει αυτό το αυτοκίνητο, θα το κατασκευάσουμε. Αν δεν σας αρέσει, δεν θα το κάνουμε», έλεγε στους υποψήφιους πελάτες. Αν αυτοί ήταν γυναίκες, ο τρόπος του θα ήταν ακόμη πιο ηγετικός. Όσον αφορά τις γυναίκες, αν αυτές ήταν το gourmet, ο Enzo ήταν ο γευσιγνώστης.
Ένας από τους στενότερους συνεργάτες του, ο Luigi Chinetti – ο οποίος κέρδισε το 1949 τις πρώτες νίκες της Ferrari κατά τη διάρκεια του 24ώρου αγώνα αντοχής Le Mans – θα ήταν επίσης ο άνθρωπος που έδωσε την ευκαιρία στον Enzo να αξιοποιήσει τις δυνατότητες της αγοράς της Βόρειας Αμερικής. Tον Απρίλιο του 1954 η Ferrari άνοιξε μια αντιπροσωπεία στη West 55th street στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης και οι «καλύτεροι» του Χόλιγουντ έσπευσαν να γνωρίσουν τον νεοφερμένο Ιταλό. Ο James Coburn, ο Steve McQueen, ο Clint Eastwood, ο Miles Davis και πολλοί άλλοι σύντομα υπέκυψαν στην ισχυρή γοητεία του.
Στην Ευρώπη εν τω μεταξύ, η Ferrari ενσωμάτωσε γρήγορα το νέο Riviera chic: ο σκηνοθέτης Roberto Rossellini ζήτησε την κατασκευή ενός μοντέλοτ για τη σύζυγό του Ingrid Bergman, ενώ ο Roger Vadim πήγε βόλτα πολλές σταρλέτες με το 250 California Spider, συμπεριλαμβανομένων των Brigitte Bardot και Jane Fonda. Με τους απογόνους βασιλικών οικογενειών να αγοράζουν τα αυτοκίνητά του και τη νέα playboy ελίτ (που αποτελούταν από τους Gianni Agnelli, Gunter Sachs και τον οδηγό αγώνων Porfirio Rubirosa) να είναι όλοι αφοσιωμένοι οπαδοί της Ferrari, ο Enzo ήταν πολύ χαρούμενος να τους εξυπηρετεί.
Μέσα σε όλα αυτά ωστόσο, ο ίδιος δεν ξεχνούσε ποτέ τη μεγάλη του αγάπη. Για εκείνον, μόνο ένας αγώνας ταχύτητας ήταν πραγματικά σημαντικός. «Είναι μια μεγάλη μανία για την οποία κάποιος πρέπει χωρίς δισταγμό να θυσιάσει τα πάντα». Ήταν επίσης και η πηγή αυτού που ο ίδιος ανέφερε ως οι «τρομερές χαρές» του. Κατά τη διάρκεια της δημιουργίας της αυτοκρατορίας της Ferrari, πολλοί από τους οδηγούς του σκοτώθηκαν, ανάμεσα τους ο Peter Collins, ο Eugenio Castellotti, ο Count Wolfgang von Trips, ο Luigi Musso και ο Lorenzo Bandini. Κατά τη διάρκεια του αγώνα δρόμου Mille Miglia του 1957, ο πρωταθλητής Marquis Alfonso de Portago, έχασε τον έλεγχο της Ferrari 335S όταν ένα ελαστικό της έσκασε, βάζοντας τέλος στη ζωή του, σε αυτή του συνοδηγού του και σε αυτές εννέα ακόμη θεατών. Η επίσημη εφημερίδα του Βατικανού, Osservatore Romana, χαρακτήρισε τη Ferrari ως ένα Κρόνο που θυσιάζει τους γιους της στην υπηρεσία της ανταγωνιστικής νίκης, ενώ αργότερα αντιμετώπισε ακόμη και κατηγορίες για ανθρωποκτονία. Υπήρχαν φήμες για τον Enzo που δεν επαληθεύτηκαν, αλλά ούτε και διαψεύστηκαν ποτέ, όπως το ότι ευνοούσε κάποιους οδηγούς, ή ότι ήταν ικανός να βάλει τους μηχανικούς να τσακωθούν μεταξύ τους ώστε να τους έχει όλους στην τσίτα. Ο εκπρόσωπός του, Φράνκο Γκάζι, αγαπούσε άλλωστε να καλλιεργεί μυστήρια.
Ο Enzo είχε παντρευτεί νέος, με τη Laura Garello, αλλά οι δυο τους αποξενώθηκαν μετά από μια από τις πολλές καθοριστικές στιγμές τής συναισθηματικά υπερσυμπιεσμένης ζωής του. Αυτή τη φορά ήταν ο θάνατος του αγαπημένου του γιου Dino από μυϊκή δυστροφία σε ηλικία μόλις 24 ετών, το 1956. «Όταν ένας άντρας λέει σε μια γυναίκα ότι την αγαπά, σημαίνει μόνο ότι την επιθυμεί. Η μόνη καθολική αγάπη σε αυτόν τον κόσμο είναι αυτή ενός πατέρα για το γιο του». Ο Enzo διατηρούσε ακόμη μία οικογένεια, με την ερωμένη του Lina Lardi και τον γιο τους Piero, ο οποίος γεννήθηκε το 1945. Μόνο όμως μετά το θάνατο της Laura το 1978, ο Piero έλαβε το όνομα του πατέρα του. Σήμερα κατέχει το δέκα τοις εκατό της εταιρείας και εξακολουθεί να συμμετέχει ενεργά. Το 2015, όταν η Ferrari εισήλθε στο Χρηματιστήριο, ο Piero έγινε δισεκατομμυριούχος.
«Το μόνο ενδιαφέρον του Ferrari ήταν να κερδίζει. Δεν τον ένοιαζε πραγματικά για τους οδηγούς του», είπε ο Niki Lauda, δύο φορές παγκόσμιος πρωταθλητής της Formula 1 για λογαριασμό της Ferrari. «Του άρεσε ο Gilles Villeneuve γιατί ήταν τρελός και του άρεσα επειδή του έλεγα την αλήθεια. Ήταν φιλικός μαζί μου, με δέχτηκε πίσω όταν απλά χτύπησα την πόρτα του μετά το ατύχημα μου» (ο Lauda σχεδόν σκοτώθηκε σχεδόν κατά τη διάρκεια του γερμανικού Grand Prix του 1976). «Ήταν ένας πολύ εγωκεντρικός άνθρωπος, επικεντρωμένος απολύτως στα αυτοκίνητά του, στις ιδέες του και στο να είναι επιτυχημένος με ένα βάρβαρο τρόπο. Τελικά όμως ήταν Ιταλός και είχε καρδιά, είχα την ευκαιρία να τη δοκιμάσω σε μια περίεργη περίσταση, όμως τον υπόλοιπο χρόνο τίποτα δεν ήταν αστείο».
«Ο Daniele Audetto (τότε ο διευθυντής ομάδας) με επισκέφθηκε στο νοσοκομείο μετά το ατύχημα μου, ύστερα επέστρεψε στο paddock, πήγε στον Emerson Fittipaldi και του είπε: Ο Lauda είναι νεκρός, θέλουμε να σου προσφέρουμε ένα συμβόλαιο δύο ετών». Αυτή ήταν μια εντολή από τον ίδιο τον Enzo. «Από την άποψη χαρίσματος και προσωπικότητας, κανένας από τους σημερινούς manager της Formula 1 δεν μπορεί να συγκριθεί με τον Enzo. Σκεφτείτε πόσο καιρό έχει πεθάνει και εξακολουθούμε να μιλάμε γι ‘αυτόν».
Το τέλος του Enzo ήρθε στις 14 Αυγούστου 1988. Δύο μήνες νωρίτερα, ήταν ανυπόμονος να συναντήσει τον Πάπα Ιωάννη Παύλο ΙΙ αυτοπροσώπως κατά τη διάρκεια παπικής επίσκεψης στο Μαρανέλλο. Το Βατικανό τον είχε προφανώς συγχωρήσει, ο ποντίφικας ωστόσο συμφώνησε να μιλήσει μαζί του στο τηλέφωνο. Ένα μήνα μετά το θάνατο του Enzo, η Scuderia Ferrari σημείωσε νίκη στο 1 και στο 2 στην ιταλική GP της Monza. Ήταν ο μόνος αγώνας που οι οδηγοί της McLaren δεν κέρδισαν εκείνο το έτος.
Ο Marco Piccinini, πρώην επικεφαλής της ομάδας Ferrari F1 (1977-1988), ήταν ένας από τους ανθρώπους που παρακολούθησαν την τελετή κηδείας του Enzo. «Το όνειρό του ήταν πάντα να γίνει Ferrari – η ομάδα, το εργοστάσιο, τα αυτοκίνητα» «Και ναι μεν το όνομα του έγινε διάσημο σε όλο τον κόσμο, όμως σαν άνθρωπος ήταν ταπεινός και αντιμετώπιζε με χιούμορ τη ζωή. Αυτό που έπαιρνε πολύ σοβαρά ήταν το εργοστάσιο, το έργο και τους ανθρώπους που δούλευαν γι ‘αυτόν. Ο Enzo Ferrari δεν χρειαζόταν να παριστάνει κάποιον που δεν ήταν. Δεν χρειάζεται να ποζάρεις σαν Ferrari όταν είσαι Ferrari».
Πηγή: GQ
