Του Βασίλη Σκουντή
Hταν ένα ανοιξιάτικο, σχεδόν καλοκαιρινό, μαγιάτικο μεσημέρι του 1984, όταν μια κουστωδία κατέβηκε κατά Μικρολίμανο μεριά…
Η παρέα εκλεκτή, το δίχως άλλο… Εκλεκτή και πολλά υποσχόμενη γι’ αυτό που ωρίμαζε σαν άγουρο φρούτο στο μυαλό κάποιων από αυτούς οι οποίοι την απάρτιζαν…
Ο τότε Γενικός Γραμματέας της ΕΟΚ, Γιώργος Βασιλακόπουλος, μαζί με τον αντιπρόεδρο της και μέλος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Κυπέλλων της FIBA Παντελή Δέδε. Ο διεθνής διαιτητής Σταύρος Δουβής μαζί με τον συνταξιούχο πια συνάδελφό του και κορυφαίο στις είδος του την προηγούμενη δεκαετία, Κώστα Δήμου. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής ζώνης της FIBA (σαν να λέμε της τωρινής FIBA Europe) Πολωνός Μάριαν Κοζλόφσκι…
Μόνο η πιστή γραμματέας τους στα γραφεία του Μονάχου έλειπε από αυτή τη σύναξη; Η περιβόητη Ούρσουλα, που ο Στάνκοβιτς την κληρονόμησε δίκην… προίκας από τον προκάτοχο του, τον πρώτο Γενικό Γραμματέα της FIBA, Γουίλιαμ Τζόουνς.
Αναγκαία εδώ μια παρένθεση: λίγους μήνες νωρίτερα είχε πραγματοποιηθεί ένα παγκόσμιο σεμινάριο διαιτητών στη Σιγκαπούρη και από εκεί ο Δουβής, σε συνεννόηση με τον Βασιλακόπουλο είχε αρχίσει το ψηστήρι γι’ αυτό που επρόκειτο να… ξεφουρνίσουν όλοι μαζί αργότερα στον ισχυρό άνδρα του παγκοσμίου μπάσκετ.
Προτού ροβολήσουν στην ψαροταβέρνα του Δουράμπεη, που βρίσκεται στο Μικρολίμανο, φάτσα κάρτα στο τότε ανεγειρόμενο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, ο Βασιλακόπουλος είχε κάνει τρία απαραίτητα τηλεφωνήματα…
Το ένα ήταν προς τον Πέτρο Δημητρόπουλο, έναν σπουδαίο αθλητή, πρώην κολυμβητή και πολίστα του Ολυμπιακού και μπασκετμπολίστα του Παναθηναϊκού ο οποίος ως πολιτικός μηχανικός είχε εμπλακεί στην κατασκευή του ΣΕΦ, για να μάθει ποτέ θα ολοκληρωνόταν το έργο.
Το δεύτερο προς τον Γενικό Γραμματέα Κίμωνα Κουλούρη, για να πάρει έγκριση για το κόστος της διοργάνωσης…
Και το τρίτο, εξίσου σημαντικό: προς τον Δουράμπεη για να κάνει κράτηση σε ένα τραπέζι με θέα όχι προς το ναό της Μυρτιδιώτισσας, αλλά προς το Στάδιο που είχε αρχίσει να σηκώνεται σιγά σιγά…
Συγκυρία της τύχης, που είναι απαραίτητη: ο Στάνκοβιτς και ο Κοσλόφσκι βρίσκονταν στην Αθήνα, καθότι η ΕΟΚ είχε αναλάβει να διοργανώσει εκείνη τη χρονιά την ετήσια σύνοδο των ομοσπονδιών της ευρωπαϊκής ζώνης στο ξενοδοχείο Ledra Marriott…
Δεύτερη συγκυρία της τύχης: η FIBA είχε δεμένο τον γάιδαρο της για την επόμενη χρονιά, που το Eurobasket θα διεξαγόταν στη Γερμανία (Καρλσρούη, Λεβερκούζεν, Στουτγκάρδη), αλλά για το 1987, ούτε φωνή, ούτε ακρόαση και τους λεγάμενους τους έζωναν ήδη τα φίδια για το πού μέλλει γενέσθαι…
Ο Δημητρόπουλος, μαζί με έναν πρώτο ξάδερφο του Δουβή, ονόματι Δουρίδα (ο οποίος επίσης γνώριζε την πορεία των έργων) διαβεβαίωσαν τον Βασιλακόπουλο ότι το ΣΕΦ θα ήταν ετοιμοπαράδοτο στους πρώτους μήνες του 1985…
Ο Κουλούρης πέταξε τη σκούφια του για να διοργανώσει η Ελλάδα μια μεγάλη αθλητική εκδήλωση μετά το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου του ’82.
Ο Δουράμπεης έστρωσε τραπέζι, οι συναγρίδες σπαρτάραγαν, το λευκό Αγιορείτικο κρασί ανυπομονούσε να κυλήσει στους ουρανίσκους των συνδαιτυμόνων και η περιποίηση του ήταν παραπάνω από βασιλική!
Έτοιμα όλα. Έτοιμη και η συνωμοσία!
Με το που κάθισαν στο τραπέζι, το μάτι του Στάνκοβιτς έπεσε κατ’ ευθείαν απέναντι. «Με ρώτησε τι είναι αυτό και του είπα ότι κτιζόταν ένα καινούργιο Στάδιο χωρητικότητας 15.000 θεατών. Εάν θέλετε, μπορούμε να πάμε περπατώντας να το δούμε μέχρι να ψηθούν τα ψάρια» θυμάται και μου τα διηγήθηκε πριν από λίγη ώρα, ο νυν πρόεδρος της ΕΟΚ Βασιλακόπουλος…
«Και δεν πάμε;» είπε ο Στάνκοβιτς.
Και πήγαν. Και το είδαν. Και έμειναν με το στόμα ανοικτό διότι εκείνη την εποχή τέτοιο σύγχρονο Στάδιο ήταν δυσεύρετο στην Ευρώπη…
Όταν επέστρεψαν στην ταβέρνα κι ενώ ο Δουράμπεης είχε απλώσει πάνω στο τραπέζι την… Αρτα και τα Γιάννενα, ο Βασιλακόπουλος μπήκε κατ’ ευθείαν στο ψητό. «Λοιπόν τι λέτε; Μας δίνετε το Eurobasket του ’87;» ρώτησε με το θάρρος του ανθρώπου ο οποίος μέχρι τότε δεν είχε ακόμη πολλά πάρε –δώσε με τον Στάνκοβιτς, αλλά έμελλε να ανοίξει πολλές παρτίδες μαζί του.
O Mπόρα ήπιε μια γουλιά από το κρασί του για να δώσει λίγο παραπάνω σασπένς στην περιπόθητη απάντηση. Στο μεταξύ ο γερός πότης Κοσλόφσκι ήπιε όλο το μπουκάλι και κάπνισε ένα πακέτο τσιγάρα! Ο Βασιλακόπουλος άναψε ένα από τα δικά του τσιγάρα, ο Δήμου το πούρο του και μέχρι να μιλήσει ο Στάνκοβιτς δεν ακούγονταν ούτε οι ανάσες…
Η ατμόσφαιρα έμοιαζε βγαλμένη από την κωμωδία «Ένα βότσαλο στη λίμνη», σε εκείνη τη μνημειώδη σκηνή με τον Βασίλη Λογοθετίδη και τον Βαγγέλη Πρωτοπαππά να ανατρέχουν στα διατρέξαντα της προηγούμενης νύχτας με μια ασύλληπτη ατάκα…
Και πιες κύριε Σκουντρή… Και πιες κύριε Σκουντρή!
Σκουντρής, Μανώλης Σκουντρής (εξ ου και το «τσίριο Μανώλη») λεγόταν στο έργο ο γίγας ο Λογοθετίδης…
Του Μπόρα του πήρε λίγα δευτερόλεπτα για να βγάλει την ετυμηγορία. «Ναι, σας το δίνουμε» απεφάνθη. «Αλλά υπό έναν όρο» συμπλήρωσε αινιγματικά. «Δεκτός» είπε περιχαρής ο Βασιλακόπουλος»!
«Εκτός από το Eurobasket, να γίνει του χρόνου σε αυτό το γήπεδο και ο τελικός του Κυπέλλου Πρωταθλητριών».
Άλλο που δεν ήθελε ο Βασιλακόπουλος, τέτοιο …test event, ούτε στα όνειρα του!
Έναν χρόνο αργότερα το νεοπαγές Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας φιλοξένησε τον τελικό ανάμεσα στην Τσιμπόνα Ζάγκρεμπ και τη Ρεάλ Μαδρίτης, το 1986 άνοιξε πάλι τις πύλες του για διοργανώσεις βόλεϊ και (κλειστού) στίβου και το 1987 έγινε ό,τι έγινε!
Εγινε ό,τι έγινε και βασικά έγινε αυτό που κανείς δεν περίμενε: η Ελλάδα διοργάνωσε ένα εκπληκτικό Eurobasket, η Εθνική (από το πουθενά, υπό την έννοια ότι δεν είχε καν προκριθεί στην προηγούμενη διοργάνωση) ανέβηκε στο Εβερεστ και το μπάσκετ έγινε το εθνικό μας άθλημα.
Ο Βασιλακόπουλος ξεπροβοδίζοντας τον πρώην Γενικό Γραμματέα της FIBA στο ύστατο ταξίδι του είπε κάτι που είναι απολύτως αληθές και ακριβές: « O Μπόρισλαβ Στάνκοβιτς ήταν ένας πραγματικός φίλος της Ελλάδας, είχε σπίτι στην χώρα μας, αλλά είχε βοηθήσει και ουσιαστικά τις προσπάθειες της Ελληνικής Ομοσπονδίας σε χρόνια δύσκολα για το μπάσκετ, να το εξαπλώσουμε και να το κάνουμε πρώτο άθλημα στην χώρα».
Ολοι τους συνέδεσαν τις καριέρες και τις ζωές τους με τον κτηνίατρο από το Μπίχατς, ο οποίος μιλούσε φαρσί επτά γλώσσες και ξεκαλοκαίριαζε στο εξοχικό σπίτι του στη Βάρκιζα.
Τον Βασιλακόπουλο τον πρότεινε το 1986 για το Κεντρικό Γραφείο της Ευρωπαϊκής ζώνης και το 1990 για το αντίστοιχο της FIBA. Συνεργάσθηκαν στενά, τσακώθηκαν, συμφιλιώθηκαν προχώρησαν άλλοτε αντίθετα και άλλοτε παράλληλα…
Τον Δήμου ο Στάνκοβιτς μαζί με τον Ρομπέρ Μπισνέλ, τον ξεχώρισε στο Eurobasket του 1965 στη Μόσχα και στην Τιφλίδα, έμενε στο σπίτι του στη Βουλιαγμένη, προτού αποκτήσει το δικό του και τον τίμησε πολλάκις και κατ’ επανάληψιν ορίζοντας τον σε μεγάλους αγώνες, μεταξύ αυτών και στον αποχαιρετιστήριο του Ταλ Μπρόντι το 1979 στο Τελ Αβίβ.
Τότε η Μικτή Ευρώπης αντιμετώπισε τη Μακάμπι Τελ Αβίβ και εκτός από τον Δήμου ήταν παρών και ο εικοσάχρονος Παναγιώτης Γιαννάκης τον οποίο προσκάλεσαν προς γενική κατάπληξη ο Τζιανκάρλο Πρίμο και ο Λόλο Σάινθ.
Μάλιστα το βράδυ πριν από τον αγώνα ο Δήμου παρουσίασε υψηλή πίεση και «δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι ο Παναγιώτης ήρθε και πέρασε όλη τη νύχτα μαζί μου στο δωμάτιο μου για να με προσέχει»!
Ο Δουβής υπήρξε για πολλά χρόνια ένας από τους εκλεκτούς διαιτητές του Στάνκοβιτς και ο συχνότερος αντίπαλος του στο τένις, ενώ το 1987 ο Μπόρα τον όρισε στον κολασμένο τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών της Λωζάνης, ανάμεσα στην Τρέισερ Μιλάνο και στη Μακάμπι Τελ Αβίβ.
«Δεν θα ξεχάσω ποτέ την κουβέντα του» μου είχε πει πριν από λίγο καιρό ο Δουβής. «Την ώρα που έκανα προθέρμανση πέρασε από μπροστά μου γύρισε και με ρώτησε “Αre you crazy, Stavros?”. O Μπόρα δεν ήθελε να διεξαχθεί ο τελικός υπ’ αυτές τις συνθήκες, αλλά μαζί με τον Ζιχ σκεφτήκαμε ότι η αναβολή θα προκαλούσε σοβαρά προβλήματα. Σφυρίξαμε λοιπόν τα τρία λεπτά, κάναμε το τζάμπολ και ταυτόχρονα την προσευχή μας»!
Ο Στάνκοβιτς διαδέχθηκε τον Τζόουνς το 1976 και έναν χρόνο αργότερα καλωσόρισε στους κόλπους των διεθνών διαιτητών τον Κώστα Ρήγα, που έμελλε να γίνει δικαίως ο επόμενος protégé του.
Τον Ρήγα ο Μπόρα τον έστειλε σε όλες τις δύσκολες αποστολές, μεταξύ αυτών στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών της 29ης Μαρτίου του 1984 στη Γενεύη ανάμεσα στην Μπανκορόμα και στην Μπαρτσελόνα. «Την παραμονή με το που μπήκα στο δωμάτιο βρήκα πάνω στο γραφείο έναν φάκελο με το σήμα της Μπανκορόμα και πανικοβλήθηκα. Ηταν σχετικά χοντρός και βαρύς, αλλά δεν τον άνοιξα» μου είπε σήμερα ο Ρήγας. «Τηλεφώνησα λοιπόν στον Στάνκοβιτς και τον παρακάλεσα να πάω στο δωμάτιο του για έναν σοβαρό λόγο. Φοβόμουν μήπως ο φάκελος είχε λεφτά και ήθελα να είναι μπροστά ο ίδιος. Πήγα λοιπόν στο δωμάτιο του και εκεί λύσαμε το μυστήριο. Ο φάκελος είχε κάποια αναμνηστικά της ιταλικής ομάδας και ο Στάνκοβιτς έβαλε τα γέλια. “Μη φοβάσαι, δεν γίνονται με αυτό τον τρόπο οι δωροδοκίες. Πήγαινε λοιπόν τώρα για ύπνο, ξεκουράσου και να είσαι έτοιμος για αύριο” μου είπε και ησύχασα».
Ο Στάνκοβιτς διαδέχθηκε τον Τζόουνς, αλλά οι δυο τους δεν είχαν καμιά σχέση στο ζην και στο πολιτεύεσθαι. Ιδού πώς τους ταυτοποιεί ο Κώστας Δήμου: «Ο Τζόουνς ήταν σκληρός, τυραννικός, απόλυτος. Σκέτος δικτάτορας που έκανε ό,τι ήθελε και παρέμβαινε παντού. Ο Στάνκοβιτς υπήρξε πιο γήινος, περισσότερο ανθρώπινος και φιλικότερος. Είχε μεγάλη διπλωματικότητα και προσπαθούσε να διατηρήσει τις κάθε λογής ισορροπίες».
Είχα την τύχη και το προνόμιο να συναντήσω και να μιλήσω …άπειρες φορές με τον Μπόρα είτε για συνεντεύξεις σε εφημερίδες και κανάλια, είτε ως επικεφαλής Τύπου του Mundobasket του 1998 στην Αθήνα και μέλος του γραφείου Τύπου του Eurobasket του 1987.
Τον γνώρισα από κοντά και με μάγεψε από την πρώτη στιγμή για τη σοφία, την πραότητα, το πόσο μπροστά και πόσο μακριά έβλεπε. Οι Ελληνες του οφείλουμε πολλά γι’ αυτό που γίναμε στο μπάσκετ, αλλά του κακιώσαμε κιόλας (την εποχή μετά τον εμφύλιο πόλεμο στη Γιουγκοσλάβο και το εμπάργκο από τον ΟΗΕ) για την υπόθαλψη του περιβόητου «σέρβικου λόμπι» για το οποίο μάλλιασε η γλώσσα του Γιάννη Ιωαννίδη, ο οποίος μάλιστα είναι αποκαλυπτικός επ’ αυτού στο βιβλίο του…
Εγκαταλείποντας τα εγκόσμια κι αφού τα τελευταία χρόνια εμφανιζόταν σε διάφορες διοργανώσεις με το μπαστουνάκι του και υποβασταζόμενος αφήνει μια τεράστια παρακαταθήκη και ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα.
Στην κορυφαία ίσως δράση του, ήταν εκείνος ο οποίος μαζί με τον Ντέιβιντ Στερν, ο οποίος έφυγε για το μεγάλο ταξίδι 79 ημέρες νωρίτερα έστησαν τις γέφυρες ανάμεσα στους δυο κόσμους και γεφύρωσαν το χάσμα που υπήρχε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’80: δικό τους, από κοινού, δημιούργημα και μάλιστα ρηξικέλευθο υπήρξε το «Open» του 1989, με το πάντρεμα του NBA με τη FIBA και το λανσάρισμα της Dream Team στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992…
Ο Στάνκοβιτς ανήκε στη συνομοταξία των illuminati του παγκόσμιου αθλητισμού: σε εκείνους τους πεφωτισμένους που εισήλθαν σε αχαρτογράφητα σπήλαια και πορεύθηκαν σε δρόμους που δεν είχαν ιχνηλατηθεί και είχε την έμπνευση και την προνοητικότητα να τους διανοίξει ο ίδιος.
Αν και αναγορεύθηκε Πάπας του παγκοσμίου μπάσκετ, δεν είχε το αλάθητο που τάχα διαθέτει ο Ποντίφικας: ασφαλώς διέπραξε σφάλματα τα οποία δεν καθαγιάσθηκαν (όπως η ενοχή και η ανοχή του στο σχίσμα του 2000), αλλά σε κάθε περίπτωση αποτελεί μια κορυφαία ηγετική φιγούρα στα χρονικά του παγκοσμίου μπάσκετ: ένα ταγό η διαθήκη του οποίου είναι ανεκτίμητη και διαχρονική.
Πηγή: Gazzetta
