Kαι εσύ λαέ βασανισμένε

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως υπάρχει ένα πολύ ρεαλιστικό πλεονέκτημα, σε επίπεδο ψυχικής υγείας, όταν νιώθεις, ως δικό σου, ένα ομάδα. Φυσικά, έχει αποδειχθεί πως σου ανεβαίνει η πίεση όταν χάνεις (δηλαδή, η ομάδα σου), όπως και ότι “πέφτει” η τεστοστερόνη. Εν τούτοις, η φίλαθλη σχέση με ένα σύλλογο, έχει συνδεθεί και με υψηλά επίπεδα ευημερίας, όπως και με τη γενικότερη ευτυχία στην κοινωνική ζωή ενός ανθρώπου. Όλα αυτά δεν είναι θεωρίες, αλλά πορίσματα ερευνών που ‘χουν γίνει μέσα στα χρόνια και αφορούν τη ψυχολογική και την κοινωνική επιρροή που έχει ο αθλητισμός στους φιλάθλους. Είσαι έτοιμος, που λέει και μια ψυχή;

Eίσαι ιδιαίτερος, όπως… το Star Wars και η όπερα

Ο καθηγητής αθλητικής ψυχολογίας στο Murray State University, Daniel Wann, έχει ενημερώσει πως “οι φαν του αθλητισμού είναι ξεχωριστό είδος κοινότητας. Μοιάζει πολύ με αυτή των ανθρώπων που αγαπούν σε υπερθετικό βαθμό το Star Wars και ντύνονται ανάλογα ή με εκείνη όσων διαθέτουν εισιτήρια διαρκείας στην όπερα”. Δεν ψήνεσαι; Κάτσε γιατί θα σου πει και το γιατί. “Υπάρχει ένα απλό δεδομένο και αυτό θέλει τους ανθρώπους να αναζητούν τρόπους να ταυτιστούν με κάτι, ώστε να νιώσουν πως ανήκουν κάπου, σε μια ομάδα με άτομα που έχουν τα ίδια μυαλά με αυτούς. Για τον κόσμο που δεν καταλαβαίνει την αθλητική πλευρά του πράγματος, η απάντηση μου έχει ως εξής: ο αθλητισμός είναι αυτό που έχουν επιλέξει πολλοί, για να ικανοποιήσουν την ανάγκη του να ανήκουν κάπου”.

Ο Arthur Aron, επίσης ψυχολόγος στο επάγγελμα, ο οποίος έχει μελετήσει τις διαπροσωπικές σχέσεις για δεκαετίες, είχε να καταθέσει κάτι πολύ ενδιαφέρον… για το πώς αντιδρά ο εγκέφαλος ενός φαν του αθλητισμού στη θέα του αγαπημένου του παίκτη ή της αγαπημένης του ομάδας. “Σαν να βλέπει τη σύντροφο του. Οι νευροεπιστήμονες διευκρινίζουν ότι ο εγκέφαλος “καθρεφτίζει” τους νευρώνες που αποτελούν τη βάση του οπαδισμού, με το να τους “συγχρονίζει” με αυτούς των παικτών της αγαπημένης τους ομάδας. Οι ενδοκρινολόγοι έχουν δείξει επανειλημμένως ότι οι αντιδράσεις στις ορμόνες των οπαδών (ειδικά στους άνδρες) μπορούν να “καθρεφτίσουν” αυτούς των παικτών που αγωνίζονται”. Και κάπως έτσι, επιβεβαιώθηκε ο Robert Cialdini (καθηγητής μάρκετινγκ και ψυχολόγος στο Arizona State) που είχε πει τη δεκαετία του ’70 ότι “η χρήση του “εμείς” αυξάνετε έπειτα από νίκες και μειώνετε στις ήττες, αφού οι οπαδοί αποκόπτονται από την αντανάκλαση της αποτυχίας και συνδέονται με αυτήν της επιτυχίας”.

Η…  φίλαθλη προσφορά στη ψυχική σου υγεία

α) Γίνεσαι μέλος μιας κοινότητας

Από καταβολής… ψυχολογίας (ως επιστήμης) έχει διαπιστωθεί ότι το να αισθάνεσαι συνδεδεμένος και ενταγμένος σε ομάδα στην οποία ανήκουν και άλλοι “είναι κάτι πολύ σημαντικό για την ευημερία σου. Ένας οπαδός αποκτά αυτές τις σχέσεις που του δίνουν -ως αντάλλαγμα- κοινωνική και ψυχική υγεία”. Υπερβολή; Μάθε πως οι ειδικοί τονίζουν ότι ακόμα και το να φορέσεις ένα κασκόλ της ομάδας σου είναι αρκετό για να νιώσεις πως ανήκεις κάπου. “Είναι κάτι που κάνουν πολλοί άλλοι, τους οποίους δεν γνωρίζεις με το όνομα τους, δεν τους έχεις ξαναδεί και μάλλον δεν θα τους ξαναδείς ποτέ, αλλά και μόνο που φοράς κάτι με το έμβλημα νιώθεις πως έχεις μια σύνδεση με τον κόσμο γύρω σου”.

β) Η κοινότητα αυξάνει το αίσθημα της ευημερίας

Όταν παρακολουθήσεις ένα παιχνίδι, παρέα με άλλους, το αίσθημα της μοναξιάς φτάνει στα χαμηλότερα επίπεδα -μέχρι να τελειώσει το ματς. Οι ειδικοί εν τούτοις, έχουν παρατηρήσει ότι και μόνο το να ξέρεις ή να αισθάνεσαι πως είσαι μέλος μιας μεγαλύτερης κοινότητας, έχει μακροπρόθεσμες θετικές συνέπειες. Κράτα πως “οι φαν του αθλητισμού καταγράφουν τα μικρότερα επίπεδα μοναξιάς, είτε είναι σε εξέλιξη κάποιος αγώνας, είτε όχι”.

γ) Έχεις μια κοινή γλώσσα επικοινωνίας

Ένας οπαδός αθλητικής ομάδας νιώθει μια βαθιά ριζωμένη κληρονομιά που τον συνδέει με πολλούς άλλους, μέσα στα χρόνια, υπερβαίνοντας τα όρια που χωρίζουν τις διαφορετικές γενιές. Αυτήν την πληροφορία την έδωσε ο Καθηγητής Alan Pringle, επικεφαλής στη φροντίδα της ψυχική υγεία στο University of Nottingham. Επισήμανε πως το ποδόσφαιρο δίνει στις οικογένειες “ένα κοινό νόμισμα” που συνδέει διαφορετικών γενιών μέλη, εν αντιθέσει με άλλα θέματα. Για παράδειγμα, με τη γιαγιά σου δεν μπορείς να μιλήσεις επί των τεχνολογικών εξελίξεων. Μπορείς όμως, να μοιραστείς συναισθήματα που προκύπτουν από μια αθλητική δραστηριότητα -νέα ή παλαιά.

δ) Δεν σε πνίγει το συναίσθημα

Ο κύριος όγκος των οπαδών των σπορ είναι ανδρικού φύλου. Και παραδοσιακά, αυτό το φύλο αισθάνεται την υποχρέωση (;) να καταπνίξει τις συναισθηματικές εκφράσεις. Ε, στο γήπεδο αφήνεται ελεύθερο να γελάσει, να κλάψει, να φωνάξει, να αγαπήσει, να αγκαλιάσει κλπ. Και ενώ τα κάνει όλα αυτά, μειώνει το άγχος. Παράλληλα, δίνει την αίσθηση της συνέχισης. Σε έρευνα, φαν τοπικού club εξήγησε πως “πήγαινα γήπεδο όταν ήμουν παιδί, όταν παντρεύτηκα, τώρα που χώρισα. Είναι το μόνο σταθερό πράγμα στη ζωή μου”.

ε) Επιτρέπει σε όλους να ζήσουν την επιτυχία

Το να νιώθεις νικητής, ακόμα και εμμέσως, είναι ένα πολύτιμο συναίσθημα, σε δύσκολες εποχές. Αυτό κατέθεσε στην CantonRep.com ο Καθηγητής Ψυχολογίας στο University of Akron, Ronald F. Levantz. “H ταύτιση με την αγαπημένη αθλητική ομάδα είναι ένας από τους τρόπους που μπορείς να ζήσεις την επιτυχία, έστω και έμμεσα. Στην πραγματική ζωή η επιτυχία είναι πολύ δύσκολο πράγμα. Υπάρχουν σκαμπανεβάσματα, πολλά που δεν πηγαίνουν όπως θέλουμε, ειδικά στην οικονομία”. Αυτό το αίσθημα γίνεται πολύ πιο ουσιαστικό για τους φιλάθλους που ασχολούνται με ένα σπορ. Υπάρχουν μάλιστα, νοσοκομεία που χρηματοδοτούν λίγκες ποδοσφαίρου για νέους ανθρώπους με κατάθλιψη, σχιζοφρένεια ή προβλήματα που προκύπτουν από χρήση ουσιών, προκειμένου να δίνουν τακτικά αγώνες.

Διαπιστωμένα, το σώμα σου γίνεται… ένα με το αποτέλεσμα

Θα ξεκινήσουμε με μια διαπίστωση, που προέκυψε φυσικά, κατόπιν έρευνας που διενεργήθηκε και διαβάσαμε στο US National Library of Medicine National Institutes of Health. Είσαι έτοιμος; Πάμε: “Η τεστοστερόνη αλλάζει, κατά τη διάρκεια εξειδικευμένων εμπειριών νίκης ή ήττας, ανάμεσα σε φιλάθλους αθλητικών διοργανώσεων”. Καμία έκπληξη, σωστά; Ας δούμε, όμως τι βρήκαν οι επιστήμονες: πως όταν η αγαπημένη σου ομάδα νικά, αυτό αντανακλάται στην αυτοεκτίμηση σου (αυξάνεται), καθώς ταυτίζεσαι με τους παίκτες που έφτασαν στο θετικό αποτέλεσμα. Και ανάλογη είναι η συμπεριφορά σου. “Μπορεί επίσης, να περιλαμβάνει ψυχολογικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένων αλλαγών στην παραγωγή ενδοκρινών ορμονών”.

Τι σημαίνει αυτό;

Ενόσω παρακολουθείς τον αγώνα της αγαπημένης σου ομάδας, επηρεάζεται όλο σου το σύστημα (ενδοκρινές), το οποίο συνεργάζεται με το νευρικό σύστημα. Με την εμφάνιση δηλαδή, ενός ερεθίσματος (ενός γκολ, για παράδειγμα) το νευρικό σύστημα δίνει εντολή στο ενδοκρινές να εκκρίνει την κατάλληλη ορμόνη, στην κυκλοφορία του αίματος. Και εσύ “πετάς”, αισθάνεσαι υπέροχα, ο καλύτερος κλπ. Αν η ομάδα σου δεχθεί το γκολ, “φεύγει” άλλη εντολή και γεμίζεις θυμό (για να το πούμε σε πολύ απλά ελληνικά).

Η τεστοστερόνη τρελαίνεται στην εξέλιξη των αγώνων

Πίσω στην έρευνα, αυτοί που τη διενήργησαν “έτρεξαν” δυο επί μέρους έρευνες, για την αλλαγή στα επίπεδα τεστοστερόνης μεταξύ των φιλάθλων που παρακολουθούν την αγαπημένη τους ομάδα να νικά ή να χάνει. Στην πρώτη, οι μετέχοντες ήταν οκτώ άνδρες και παρακολουθούσαν ένα παιχνίδι μπάσκετ μεταξύ δυο παραδοσιακών δυνάμεων στο κολεγιακό πρωτάθλημα. Στη δεύτερη, οι μετέχοντες ήταν 21 άνδρες που παρακολουθούσαν ματς ποδοσφαίρου για το Παγκόσμιο Κύπελλο. Επίσης, μεταξύ κραταιών δυνάμεων και “αιώνιων” αντιπάλων. Όλοι έδωσαν δείγμα σάλιου πριν την εκκίνηση και μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών. Και στις δυο έρευνες, η τεστοστερόνη ήταν αυξημένη στους φαν της νικήτριας ομάδας (στους “χαμένους” είχε “πέσει”). Το συμπέρασμα ήταν πως η παρακολούθηση των “ηρώων” μας να χάνουν ή να κερδίζουν, έχει ψυχολογικές συνέπειες που ξεπερνούν τις αλλαγές στη διάθεση και την αυτοεκτίμηση.

Γιατί ξεχνάς το “εγώ” και αρχίζεις το “εμείς”

Έχεις πιάσει τον εαυτό σου να λες “δεν παίξαμε καλά”, έπειτα από κάποιο ματς; Δεν είναι τίποτα. Μη σου πω ότι υπό κάποιες έννοιες είναι και πολύ θετική αυτή η σύγχυση, για το “είναι” σου.

Πάμε λοιπόν, σε έναν συγγραφέα που ασχολήθηκε επισταμένως, με το θέμα μας. Ο Eric Simmons, ο οποίος έχει υπογράψει το βιβλίο “Οι μυστικές ζωές των φιλάθλων: η επιστήμη της αθλητικής εμμονής”. Σύμφωνα λοιπόν, με τις έρευνες που έκανε “μια αθλητική ομάδα είναι η έκφραση της αίσθησης που έχει ένας φαν για τον εαυτό του, ενδεχομένως και η επέκταση του εαυτού του. Για αυτό και χρησιμοποιεί το “εμείς”. Υπάρχει μια κυριολεκτική σύγχυση στον εγκέφαλο του, σχετικά με το τι είναι “εγώ” και τι “η ομάδα”. Με όλους τους ασυνείδητους τρόπους, ένας φίλαθλος “καθρεφτίζει” τα συναισθήματα, τις πράξεις, ακόμα και τις ορμόνες των παικτών”.

Κάτι που δεν είναι κακό. Τουναντίον, είναι επωφελές σε κάποιο βαθμό. “Όχι μόνο στην αυτοεκτίμηση, αλλά και στην υπερηφάνεια, την ταυτότητα, την αίσθηση του να ανήκεις κάπου”. Στα αρνητικά “γίνεσαι λίγο προκατειλημμένος απέναντι στον εαυτό σου και την ομάδα σου. Αν δηλαδή, ο σύλλογος που ακολουθείς κατηγορηθεί για κάτι, είναι στο ένστικτο σου να εξηγήσεις και να εκλογικεύσεις αυτό που συμβαίνει, ως πράξη αυτοσυντήρησης. Ακόμα και αν ξεκάθαρα υπάρχει βάση στην κατηγορία”.

Οι οπαδοί αντιμετωπίζουν την ομάδα τους, όπως οι πολιτικοί την πολιτική που ασκούν

Συμπερασματικά “οι οπαδοί του αθλητισμού σκέφτονται και δρουν σε ό,τι αφορά την αγαπημένη τους ομάδα, όπως οι πολιτικοί για την πολιτική που ασκούν και οι επιστήμονες στην επιστήμη τους. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίον συμπεριφέρονται οι άνθρωποι. Είμαστε συνεπείς με τον τρόπο που ζυγίζουμε τα αποδεικτικά στοιχεία και αναθέτουμε την ευθύνη, είτε αφορά τον Ντόναλντ Τραμπ, είτε την κλιματική αλλαγή, είτε… ένα οφ σάιντ”.

Πηγή: Sport 24