Της Πηνελόπης Παπαδήμου
“Πέτα σαν πεταλούδα. Τσίμπα σαν μέλισσα. Δεν μπορείς να χτυπήσεις αυτό που δεν βλέπουν τα μάτια σου” ήταν μια από τις θρυλικές ατάκες του Μοχάμεντ Άλι. Ο θρυλικός πυγμάχος πέρασε στην αιωνιότητα στις 3 Ιουνίου 2016 σε ηλικία 74 ετών ενώ έπασχε από τη νόσο του Πάρκινσον.
Ο Κάσιους Μαρσέλιους Κλέι τζούνιορ γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1942 στο Λούισβιλ του Κεντάκι. Μεγαλωμένος στο νότο θα ζούσε από πρώτο χέρι τον ρατσισμό και την αμφισβήτηση. Το όνομά του ανταποκρινόταν σε μια φριχτή πραγματικότητα: «Κάσιους Μαρσέλιους Κλέι. Ήταν ένας λευκός του οποίου σκλάβος ήταν ο προπάππους μου, στον οποίο έδωσε το όνομά του. Στη συνέχεια το ίδιο όνομα πήρε ο παππούς μου, μετά ο πατέρας μου και τώρα εγώ. Πήραμε δηλαδή τα ονόματά μας από τον λευκό αφέντη μας. Κάσιους Κλέι είναι το όνομά μου ως δούλου. Δεν το διάλεξα, ούτε το θέλησα».
Ένα αναπάντεχο κάλεσμα της μοίρας τον έφερε στο δρόμο της πυγμαχίας. Σε ηλικία 12 ετών κάποιος του έκλεψε το ποδήλατο και τότε εξομολογήθηκε στον αστυνομικό ότι ήθελε να… χτυπήσει τον κλέφτη. Ο αστυνομικός Τζο Μάρτιν του απάντησε ότι θα ήταν καλύτερο να μάθει να παλεύει προτού τα βάλει με κάποιον. Λεπτομέρεια ότι ο Μάρτιν προπονούσε πυγμάχους στο τοπικό γυμναστήριο.
Η τεχνική του
Αυτό που ξεχώρισε τον Άλι από την αρχή ήταν η ασύγκριτη τεχνική του. Ήταν ένας εξαιρετικά χαρισματικός πυγμάχος, ένας χορευτής του ρινγκ. Η ταχύτητα αποτελούσε το βασικό πλεονέκτημά του. Τα χέρια του ήταν γρήγορα σαν αστραπή και το αριστερό του χτύπημα με άλμα, το jab όπως λέγεται στην πυγμαχική διάλεκτο μπορούσε να κρίνει έναν αγώνα.
Συνήθιζε να απευθύνεται στους αντιπάλους του με ειρωνικό και υπεροπτικό ύφος, ενώ αντί της παθητικής άμυνας προσπαθούσε να αποφύγει τα χτυπήματα περισσότερο με την κίνηση του σώματός του κρατώντας τα χέρια του αρκετά χαμηλά. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας του για τους αγώνες μελετούσε μέσω βίντεο τους αντιπάλους του πολλές ώρες. Μάλιστα εξέταζε τις τεχνικές τους σε αργή κίνηση μία προς μία.
Η γροθιά φάντασμα
Έχοντας ξεκινήσει την επαγγελματική πυγμαχία από το 1960 και με 19 νίκες, οι 15 με νοκ άουτ σε ισάριθμους αγώνες ήρθε η ώρα για την πρώτη μεγάλη πρόκληση. Στις 25 Φεβρουαρίου 1964 αντιμετώπισε για πρώτη φορά στο Μαϊάμι τον Σόνι Λίστον, που είχε στεφθεί παγκόσμιος πρωταθλητής 1,5 χρόνο πριν με νοκ άουτ στον πρώτο γύρο κάτι που δεν είχε συμβεί ξανά στο παρελθόν. Τα προγνωστικά δεν ήταν υπέρ του Κλέι, που δεν είχε ακόμη Άλι ωστόσο δεν του έλειπε το θάρρος και το θράσος που πρέπει να έχει κανείς σε τέτοιες περιπτώσεις.
«Ο Λίστον είναι μια άσχημη αρκούδα, μυρίζει σαν αρκούδα, αφού τον δείρω θα τον δωρίσω στον ζωολογικό κήπο». Ο Κλέι ξεκίνησε τον αγώνα φοβισμένος. Στο τέλος του τέταρτου γύρου τα μάτια του ήρθαν σε επαφή με την αλοιφή για τα χτυπήματα που χρησιμοποιούσε ο αντίπαλος του με αποτέλεσμα να μην βλέπει τίποτα. Στον 7ο γύρο ακούστηκε ο ήχος από τη μασέλα του Λίστον πέφτοντας στο έδαφος. Το ήχο αυτό τον άκουσε μόνο ο Κλέι, το καμπανάκι της γραμματείας όμως το άκουσαν όλοι. Ο Κλέι ήταν πια παγκόσμιος πρωταθλητής, μόλις στα 22 του χρόνια.
Ενάμιση περίπου χρόνο αργότερα ο Κλέι που έχει γίνει πια Άλι αντιμετώπισε και πάλι τον Λίστον σε μια μάχη που έγινε γνωστή ως «γροθιά φάντασμα». Στον πρώτο κιόλας γύρο ο Λίστον έπεσε στο ρινγκ με τον Άλι να φωνάζει από πάνω του να σηκωθεί και να παλέψει. Ο Λίστον σηκώθηκε μετά από 15 δευτερόλεπτα αλλά ο ρέφερι συμβουλεύθηκε τον χρονομέτρη και ανέδειξε τον Άλι νικητή με νοκ – άουτ με τις θεωρίες συνωμοσίας να κάνουν την εμφάνισή τους. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που κατηγόρησαν τον Λίστον ότι είχε παίξει κόντρα… στον εαυτό του σε στοίχημα προκειμένου να πληρώσει κάποια χρέη που είχε.
Η αναμέτρηση του αιώνα
Τον Μάρτιο του 1971 ο Μοχάμεντ Άλι θα αντιμετώπιζε τον αήττητο πρωταθλητή πυγμάχο βαρέων βαρών, Τζο Φρέιζερ, στο Μάντισον Σκουέρ Γκάρντεν της Νέας Υόρκης σε μια αναμέτρηση που είχε πάρει τον τίτλο «η αναμέτρηση του αιώνα» για τη σημαντικότητά της. Ο κάθε «μονομάχος» θα εισέπραττε 2,4 εκατομμύρια δολάρια ανεξαρτήτως αποτελέσματος, το μεγαλύτερο ποσό που είχε δοθεί μέχρι τότε στην ιστορία του αθλητισμού.
Τα τηλεοπτική δικαιώματα αγοράστηκαν από 50 κράτη σε όλον τον κόσμο ενώ η μετάδοση έγινε σε 12 διαφορετικές γλώσσες. Μετά από 15 εξαντλητικούς γύρους ο τίτλος θα δινόταν στον Φρέιζερ μετά από ομόφωνη απόφαση των κριτών. Μετά το τέλος του αγώνα οι δύο πυγμάχοι μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο για νοσηλεία, δείγμα του πολύ σκληρού αγώνα που είχε προηγηθεί.
Μια από τις ιστορικότητες μάχες του Μοχάμεντ Άλι ήταν εκείνη κόντρα στον Τζόρτζ Φόρμαν γνωστή ως «βροντή στη ζούγκλα» μιας και διεξήχθη στην Κινσάσα του Ζαΐρ στις 30 Οκτωβρίου 1974. Ο Φόρμαν, αρκετά νεότερος έμοιαζε έτοιμος να αποκαθηλώσει το είδωλο του Άλι, που στα 32 του χρόνια είχε χάσει αρκετή από την ταχύτητα και τα αντανακλαστικά του.
Ο θρυλικός πυγμάχος έγινε δεκτός από τους κατοίκους της Κινσάσα με ενθουσιασμό που εξέφρασαν την υποστήριξή τους με το σύνθημα «Άλι σκότωσέ τον». Ο Άλι κατάφερε να αιφνιδιάσει τον αντίπαλό του ακολουθώντας διαφορετική τακτική. Κλείστηκε στα σχοινιά και άρχισε να προκαλεί λεκτικά τον Φόρμαν φωνάζοντας του, «Αυτή είναι όλη η δύναμη σου Τζορτζ; Μου είπαν ότι μπορούσες να χτυπήσεις». Ο Φόρμαν έπεσε στην παγίδα και στον όγδοο γύρο ηττήθηκε με νοκ – άουτ.
Το θρίλερ στην Μανίλα
Τον Οκτώβριο του 1975 ο Άλι αντιμετώπισε για τρίτη φορά τον Φρέιζερ, στη μεγαλύτερη ίσως αναμέτρηση της καριέρας του. Η αναμέτρηση έμεινε στην ιστορία ως το «θρίλερ στην Μανίλα». Η θερμοκρασία στην πρωτεύουσα των Φιλιππίνων ξεπερνούσε τους 38 βαθμούς Κελσίου, κάτι που έκανε τον Άλι να ομολογήσει μετά τον αγώνα «Βρέθηκα για πρώτη φορά τόσο κοντά στο θάνατο». Μετά από 15 γύρους ο Άλι επικράτησε αλλά σε μια σπάνια επίδειξη μεγαλείου εξήρε τον αντίπαλό του: «ο Φρέιζιερ είναι ο μεγαλύτερος μαχητής όλων των εποχών δίπλα σε μένα».
Ο Κλέι και το πεταμένο μετάλλιο της Ρώμης
Το 1960 ο Κάσιους Κλέι ήταν καταξιωμένος ερασιτέχνης πυγμάχος έχοντας στο ενεργητικό του 100 νίκες σε 108 αγώνες. Παρά το γεγονός ότι όταν έμπαινε στο ρινγκ ήταν αγέρωχος είχε μεγάλο φόβο με τα αεροπλάνα. Όταν το 1960 έπρεπε να κάνει το ταξίδι για τη Ρώμη προκειμένου να συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς αγώνες σημείωσε στην Ολυμπιακή ομάδα: «Δεν θα πάω στη Ρώμη. Δεν κάνω τόσο μακρινό ταξίδι. Μόνο εάν έρθω με πλοίο. Τότε ναι!». Τελικά μπήκε στο αεροπλάνο για το μεγάλο ταξίδι έχοντας μαζί του ένα αλεξίπτωτο για… παν ενδεχόμενο.
Οι προσδοκίες που συνόδευαν τον πυγμάχο επαληθεύτηκαν πλήρως κατακτώντας το χρυσό μετάλλιο κόντρα στον Ζμπίγκνιβ Πιετρζικόφσκι στον τελικό της κατηγορίας ελαφρών βαρών. Ο ίδιος επιστρέφοντας στην γενέτειρά του δεν απολάμβανε της αναγνώρισης όλων αφού κυριαρχούσε ο ρατσισμός. Λίγο καιρό αργότερα ένα εστιάτορας αρνήθηκε να του σερβίρει επειδή ήταν νέγρος. Σηκώθηκε να παλέψει προκειμένου να υπερασπιστεί τον εαυτό του αλλά ο ιδιοκτήτης έτεινε όπλο με αποτέλεσμα να φύγει εκνευρισμένος και να πετάξει το μετάλλιο στον ποταμό Οχάιο.
Ο Κάσιους Κλέι γίνεται Μοχάμεντ Άλι
Στις 6 Μαρτίου 1964 ασπάστηκε το Ισλάμ και άλλαξε το όνομά του σε Μοχάμεντ Άλι έχοντας προσχωρήσει στην οργάνωση των «Μαύρων Μουσουλμάνων». Ο ίδιος εξήγησε για την επιλογή του ονόματός του: «Μοχάμεντ σημαίνει άξιος επαίνων και Άλι μέγιστος. Είναι ένα ελεύθερο όνομα και θέλω αυτό να χρησιμοποιείτε όταν μιλάτε με εμένα ή για εμένα. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που συνέχισαν να τον αποκαλούν Κλέι εξοργίζοντάς τον. Ένας από αυτούς ο Έρνι Τέρελ τον οποίο αντιμετώπισε στις 6 Φεβρουαρίου 1967. «Θέλω να τον βασανίσω. Ένα γρήγορο νοκ-άουτ είναι πολύ καλό γι αυτόν» σημείωσε για τον αντίπαλό του. Θα τηρούσε την υπόσχεσή του στον έβδομο γύρο, ρίχνοντας τον Τέρελ στο καναβάτσο.
Αντιρρησίας συνείδησης
Το 1967, τρία χρόνια μετά την κατάκτηση του πρώτο παγκόσμιου τίτλου του ο Άλι κλήθηκε να καταταγεί στον στρατό και να πολεμήσει στο Βιετνάμ. Όταν ο αξιωματικός φώναξε τρεις φορές το όνομά του εκείνος αρνήθηκε να κάνει το βήμα μπροστά. Μετά την προειδοποίηση ότι διέπραττε κακούργημα και κινδύνευε με 5ετη φυλάκιση αλλά και πρόστιμο τα πόδια του έμειναν καρφωμένα στο έδαφος. Μυημένος στο κίνημα των «Μαύρων Μουσουλμάνων», ο Αλι αρνήθηκε τη στράτευση για λόγους συνείδησης, ως μουσουλμάνος ιερέας.
«Δεν γνωρίζω τίποτα για το Βιετνάμ και δεν έχω τίποτα να χωρίσω με τους Βιετκόνγκ. Τουλάχιστον, αυτοί δεν με φωνάζουν βρωμο-νέγρο» εξομολογήθηκε στα αμερικάνικα ΜΜΕ. Την απόφαση αυτή την πλήρωσε και μάλιστα με βαρύτατο τίμημα. Η αμερικανική πολιτεία τον έσυρε στα δικαστήρια όπου καταδικάστηκε ως αντιρρησίας συνείδησης σε πενταετή φυλάκιση. Του αφαιρέθηκε ακόμη ο παγκόσμιος τίτλος που είχε κατακτήσει ενώ του απαγορεύθηκε η συμμετοχή σε αγώνες για τα επόμενα 3,5 χρόνια.
Η μάχη με το Πάρκινσον
Το 1981 κόντρα στον Τρέβορ Μπέρμπικ ο Άλι έδωσε τον τελευταίο αγώνας καριέρας του, όπου ηττήθηκε στους δέκα γύρους με απόφαση των κριτών. Τον προηγούμενο αγώνα του στις 2 Οκτωβρίου 1980 κόντρα στον Λάρι Χολμς ηττήθηκε και πάλι. Τότε ήταν που το Πάρκινσον άρχισε να κάνει την εμφάνισή του και να λυγίζει τον άλλοτε άτρωτο πρωταθλητή. «Έγινα παγκόσμιος πρωταθλητής. Παντοδύναμος. Και στη συνέχεια ο θεός πήρε την υγεία μου. Μου είναι δύσκολο να μιλήσω. Δύσκολο να περπατήσω. Είμαι ευγνώμων στο θεό γιατί καταλαβαίνω ότι με δοκιμάζει. Μου έδωσε αυτή την αρρώστια για να μου θυμίσει ότι δεν είμαι εγώ το νούμερο ένα. Αυτός είναι».
Το 1996 επιλέχθηκε για την αφής της Ολυμπιακής φλόγας των Ολυμπιακών αγώνων της Ατλάντα, ενώ το 2005 τιμήθηκε με το προεδρικό μετάλλιο Ελευθερίας. Τον ίδιο χρόνο τιμήθηκε επίσης με το μετάλλιο ειρήνης ότο χαν για τον πολύχρονη συμμετοχή στο αμερικάνικο κίνημα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την χειραφέτηση των μαύρων παγκοσμίως καθώς και για το έργο του ως πρεσβευτή καλής θέλησης των Ηνωμένων εθνών. Τον Δεκέμβριο του 2005 ιδρύθηκε προς τιμήν του το μη κερδοσκοπικό κέντρο Πάρκινσον «Μοχάμεντ Άλι» για παροχή βοήθειας σε άτομα που πάσχουν από την συγκεκριμένη ασθένεια.
Όντας αρκετά καταβεβλημένος είχε σπάνιες δημόσιες εμφανίσεις τα τελευταία χρόνια με τελευταία τον Απρίλιο του 2016 σε μια διοργάνωση συγκέντρωσης πόρων για το μη κερδοσκοπικό κέντρο Πάρκινσον που έφερε το όνομά του. Ο θρύλος της πυγμαχίας εισήχθη σε νοσοκομείο του Φοίνιξ με σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα τις αρχές Ιουνίου. «Είναι θέμα ωρών» δήλωσε άνθρωπος του περιβάλλοντός του. Οι δυσοίωνες προβλέψεις θα επαληθεύονταν λίγες ώρες αργότερα. Ο μεγάλος του αντίπαλος Τζόρτζ Φόρμαν είπε: «ήταν η μεγαλύτερη προσωπικότητα. Ήταν ένας από αυτούς τους ξεχωριστούς ανθρώπους που συναντάς μια φορά στη ζωή σου. Δε θα ξαναδούμε κάτι τέτοιο. Το μποξ δεν αρκεί για να τον καθορίσει». «Θέλω να με θυμούνται σαν έναν άνθρωπο που δεν πούλησε ποτέ του δικούς του. Όχι απλά σαν ένα καλό πυγμάχο». Πράγματι, ο Άλι δεν ήταν απλά ένας καλός πυγμάχος. Ήταν ο άνθρωπος που αρνήθηκε να πάρει μέρος σε έναν πόλεμο. Ο άνθρωπος που πέταξε ένα χρυσό μετάλλιο σε ένα ποτάμι. Μα πάνω από όλα ήταν σύμβολο της προσπάθειας των ανθρώπων όπως εκείνος για ίσα δικαιώματα.
Οι θρυλικές ατάκες του
Ο Μοχάμεντ Άλι δε φημιζόταν μόνο για τον εκπληκτικό του ταλέντο στην πυγμαχία αλλά και για τις τρομερές του ατάκες. Άλλες φορές το έκανε για να πικάρει τον αντίπαλο άλλες για να μοιραστεί την φιλοσοφία της ζωής του.
«Δεν σε εξαντλούν τα βουνά μπροστά σου που πρέπει να σκαρφαλώσεις, αλλά το χαλίκι μέσα στο παπούτσι σου»«Το να βοηθάς τους άλλους είναι το ενοίκιο που πληρώνεις για το δωμάτιό σου εδώ στη Γη»
«Ποτάμια, λίμνες, ρυάκια – όλα έχουν διαφορετικά ονόματα, αλλά όλα περιέχουν νερό. Όπως και οι θρησκείες – όλες περιέχουν αλήθειες»
«Η σιωπή είναι χρυσή όταν δεν μπορείς να σκεφτείς μια καλή απάντηση»
«Το να μισείς τους ανθρώπους για το χρώμα τους είναι λάθος. Και δεν έχει σημασία ποιο χρώμα είναι αυτό που προκαλεί το μίσος. Είναι απλά λάθος»
«Εύχομαι οι άνθρωποι να αγαπούν τον καθένα με τον ίδιο τρόπο που αγαπούν εμένα. Θα είχαμε έναν καλύτερο κόσμο»
«Ο πιο σκληρός μου καυγάς ήταν με την πρώτη μου γυναίκα»
«Είναι δύσκολο να είσαι ταπεινός όταν είσαι τόσο σπουδαίος όσο εγώ»
«Ο άνθρωπος που δεν έχει φαντασία, δεν έχει φτερά»
«Εύχομαι οι άνθρωποι να αγαπούν τον καθένα με τον ίδιο τρόπο που αγαπούν εμένα. Θα είχαμε έναν καλύτερο κόσμο»
«Δεν είμαι ο καλύτερος. Είμαι εις διπλούν ο καλύτερος. Όχι μόνο τους βγάζω νοκ άουτ, αλλά διαλέγω και σε ποιο γύρο θα το κάνω»
Πηγή: Sport DNA
