Η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου: Ελβετία 1954

Του Γρηγόρη Δημακάκου

Πολλοί υποστηρίζουν ότι η απόφαση για την ανάληψη του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1954 πάρθηκε στο Λουξεμβούργο το 1946. Ωστόσο τα μέλη της ΦΙΦΑ συνεδρίασαν στο Ρίο ντε Ζανέιρο στις 22 Ιουλίου 1950, μόλις 6 ημέρες μετά το «στραπάτσο» της Βραζιλίας από την Ουρουγουάη στην ίδια πόλη και ανέθεσαν τη διοργάνωση του 1954 στην Ελβετία.

Η ΦΙΦΑ, με έδρα τη Ζυρίχη, συμπλήρωνε 50 χρόνια από την ίδρυσή της και η Ελβετία θεωρήθηκε η καταλληλότερη οικοδέσποινα. Και τις εγκαταστάσεις διέθετε και ατσαλάκωτη από τον πόλεμο βγήκε, λόγω της ουδετερότητάς της.

Στα προκριματικά η πρωτοεμφανιζόμενη Δυτική Γερμανία, αφού η χώρα χωρίστηκε το 1949 σε δύο κράτη, ξεπέρασε τη Νορβηγία και το προτεκτοράτο του Ζάαρ (γερμανόφωνο κρατίδιο, που ανήκε διοικητικά στη Γαλλία, αλλά ενσωματώθηκε στη Δυτική Γερμανία την 1η Ιανουαρίου 1957).

Το Βέλγιο απέκλεισε τους Σουηδούς και τους Φινλανδούς, ενώ από τον βρετανικό όμιλο προκρίθηκαν, όπως αναμενόταν, η Αγγλία και η Σκωτία. Οι Γάλλοι ξεπέρασαν με ευκολία την Ιρλανδία και το Λουξεμβούργο, ενώ οι Αυστριακοί διέλυσαν τους Πορτογάλους.

Η Τσεχοσλοβακία άφησε έξω τους Βούλγαρους και τους Ρουμάνους, ενώ η Ελλάδα αποκλείστηκε από την πανίσχυρη Γιουγκοσλαβία. Τουλάχιστον ξεπέρασε το Ισραήλ.

Η Πολωνία παραιτήθηκε έναντι της πανίσχυρης Ουγγαρίας. Η Ιταλία πέρασε με άνεση την Αίγυπτο, ενώ η Σοβιετική Ενωση δεν παρέταξε ομάδα φοβούμενη αποτυχία.

Η Τουρκία προκρίθηκε σε βάρος της Ισπανίας. Η «ρόχα» κέρδισε 4-1 στη Μαδρίτη και ηττήθηκε με 1-0 στην Πόλη. Τότε δεν ίσχυε η διαφορά τερμάτων. Οι δύο ομάδες έδωσαν μπαράζ στη Ρώμη το οποίο έληξε 2-2. Βάσει του κανονισμού έγινε κλήρωση με στρίψιμο νομίσματος. Ευνοήθηκαν οι Τούρκοι.

Η Βραζιλία και το Μεξικό προκρίθηκαν από τους ομίλους της Αμερικής. Η Αργεντινή σε ακόμη μια διοργάνωση δεν μετείχε στα προκριματικά. Τα αστέρια της απείχαν και η ομοσπονδία δήλωσε απόσυρση φοβούμενη τον διασυρμό αν παρέτασσε ομάδα με δευτεροκλασάτους παίκτες.

Στον όμιλο της Ασίας η Νότια Κορέα απέκλεισε την Ιαπωνία, συντρίβοντας μάλιστα τους Γιαπωνέζους στο Τόκιο με 5-1, αποτέλεσμα ντροπιαστικό για τους γηπεδούχους, που δεν είχαν άλλωστε και τις καλύτερες σχέσεις με τους Κορεάτες.

Αλλαγή στο σύστημα διεξαγωγής

Για ακόμη μια φορά το σύστημα των αγώνων άλλαξε. Μετείχαν 16 ομάδες, χωρισμένες σε 4 ομίλους των 4. Ο κάθε όμιλος είχε δύο επικεφαλής και δύο ασθενέστερες ομάδες με βάση την παγκόσμια κατάταξη.

Οι επικεφαλής δεν θα έπαιζαν μεταξύ τους, ούτε και οι ασθενέστερες. Δεν μετρούσε η διαφορά τερμάτων παρά μόνο οι βαθμοί. Εφόσον δύο ομάδες ισοβαθμούσαν στη 2η θέση θα έδιναν μπαράζ.

Το Παγκόσμιο Κύπελλο της Ελβετίας ήταν το πρώτο που μεταδόθηκε σε «ζωντανή» μετάδοση, χάρη στη Γιουροβίζιον, η οποία είχε συσταθεί, έναν χρόνο νωρίτερα, το 1953. Παράλληλα, εμφανίστηκε και γνωστή φίρμα ελβετικών ρολογιών, ως επίσημη χρονομέτρης της διοργάνωσης.

Βέβαια, υπήρχαν και οι ατέλειες. Οι γραμμές σε πολλά γήπεδα δεν φαίνονταν και οι διοργανωτές όταν δεν διέθεταν ασβέστη χρησιμοποιούσαν πριονίδι για να τις σχεδιάσουν. Άλλες εποχές, ρομαντικές…

Η πρεμιέρα

Στις 16 Ιουνίου έγιναν τέσσερα παιχνίδια, στις 18:00 τοπική ώρα, ωστόσο εναρκτήριο θεωρήθηκε το Γιουγκοσλαβία – Γαλλία στη Λωζάννη, επειδή προηγήθηκε του αγώνα η τελετή έναρξης. Οι «πλάβι» νίκησαν 1-0 με γκολ του Μιλουτίνοβιτς.

Στον ίδιο όμιλο, τον πρώτο, μετείχε και η ανανεωμένη σε πρόσωπα Βραζιλία, η οποία διέλυσε με 5-0 το Μεξικό. Το ντέρμπι Βραζιλία – Γιουγκοσλαβία έληξε 1-1 και η Γαλλία παρά τη νίκη της με 3-2 επί των Μεξικάνων αποκλείστηκε.

Σκόρερ του τρίτου και νικητήριου τέρματος των «τρικολόρ», με πέναλτι, ήταν ο νεαρός Ραϊμόν Κοπά.

Στον 2ο όμιλο οι Ούγγροι ξεκίνησαν με το εντυπωσιακό 9-0 επί της Νότιας Κορέας με χατ τρικ του Κότσις και από δύο γκολ των Πούσκας, Πάλοτας. Οι Δυτικογερμανοί κέρδισαν άνετα 4-1 την Τουρκία.

Το επικό 8-3 κι ο… Λίμπριχ

Στις 20 Μαΐου η Τουρκία νίκησε 7-0 τη Νότια Κορέα και περίμενε να μην λήξει ισόπαλο το άλλο παιχνίδι του ομίλου, αυτό μεταξύ της Ουγγαρίας και της Δυτικής Γερμανίας, ώστε να παίξει την πρόκριση σε μπαράζ με την χαμένη.

Ο τεχνικός των Δυτικογερμανών Ζεπ Χέρμπεργκερ γνώριζε ότι η ομάδα του θα ηττηθεί. Ζήτησε άδεια από την ομοσπονδία να παρατάξει τους αναπληρωματικούς, ώστε οι βασικοί να ήταν ξεκούραστοι στο μπαράζ που θα ακολουθούσε. Αγωνίστηκε μόνο ένας βασικός ο Βέρνερ Λίμπριχ, όχι τυχαία.

Οι Μαγυάροι από την πλευρά τους αποτελούσαν φόβητρο. Είχαν στις αποσκευές τους το χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο του 1952 στο Ελσίνκι, επιτυχία που τους χάρισε το προσωνύμιο «αράνιτσαπατ» (σ.σ. χρυσή ομάδα).

Παρέμεναν αήττητοι για 4 χρόνια, από το 1950. Μερικούς μήνες πριν την έναρξη του Παγκοσμίου Κυπέλλου η Αγγλία θέλησε να τους προκαλέσει.

Στις 25 Νοεμβρίου 1953, στο θρυλικό «Γουέμπλεϊ» η Ουγγαρία σάρωσε με 6-3 τους Άγγλους. Στις 24 Μαΐου 1954, δηλαδή λίγες ημέρες πριν την έναρξη του Παγκόσμιου Κυπέλλου, στη Βουδαπέστη, η Ουγγαρία διέλυσε εκ νέου την Αγγλία, με 7-1, αποτέλεσμα που αποτελεί τη μεγαλύτερη ήττα στην ιστορία των «τριών λιονταριών».

Ο Γκιούλα Μάντι προπονούσε τους παίκτες, κουμάντο όμως έκαναν ο υπουργός Αθλητισμού της Ουγγαρίας Γκούσταβ Σέμπες και ο αρχηγός της ομάδας Φέρεντς Πούσκας.

Το οπλοστάσιο… της Ουγγαρίας διέθετε τον σταθερότατο τερματοφύλακα Γκιούλα Γκρόσιτς, τους αμυντικούς Γκιούλα Λόραντ (ο μετέπειτα γνωστός τεχνικός που άφησε την τελευταία του πνοή στον πάγκο του ΠΑΟΚ, στη διάρκεια ενός ντέρμπι με τον Ολυμπιακό), Γιόζεφ Μπουζάνσκι, Μίχαλι Λάντος (μετέπειτα βοηθός του Μάρτον Μπούκοβι στον Ολυμπιακό), τον επιτελικό μέσο Γιόζεφ Μπόζικ, τον ασταμάτητο Ζόλταν Τσίμπορ και τους επιθετικούς Σάντορ Κότσις, Νάντορ Χιντεγκούτι και Φέρεντς Πούσκας.

Ο Πούσκας ήταν ο κορυφαίος όλων. Φοβερός γκολτζής, απίστευτος ντριμπλέρ, είχε το προσωνύμιο «καλπάζων συνταγματάρχης». Ανήκε στην ομάδα του στρατού, τη Χόνβεντ και την είχε βοηθήσει με τα τέρματά του στην κατάκτηση συνεχόμενων τίτλων.

Στις 20 Ιουνίου, στη Βασιλεία, η Ουγγαρία διέλυσε 8-3 τη Δυτική Γερμανία με 4 γκολ του Κότσις, αλλά η «ζημιά» έγινε. Ο Πούσκας τραυματίστηκε στον αστράγαλο από εσκεμμένο χτύπημα του Λίμπριχ.

Ο Χέρμπεργκερ είχε δώσει εντολή στον σκληροτράχηλο μέσο του να ακολουθεί και να μαρκάρει στενά τον Πούσκας σε οποιαδήποτε σημείο του γηπέδου και με οποιονδήποτε τρόπο.

Έτσι τρεις ημέρες αργότερα, στη Ζυρίχη, η Δυτική Γερμανία αντιμετώπισε σε μπαράζ την Τουρκία. Ο Χέρμπεργκερ παρέταξε τους βασικούς και αυτοί έριξαν 7 γκολ στους Τούρκους. Χατ τρικ πέτυχε ο Μόρλοκ και δύο γκολ σημείωσε ο Σέφερ.

Ένα από τα δύο γκολ συνολικά της Τουρκίας σημείωσε ο ελληνικής καταγωγής φορ της Φενέρμπαχτσε Λεφτέρ (Λευτέρης) Κιουτσουκαντωνιάδης, που φόρεσε για λίγο και τη φανέλα της ΑΕΚ.

Στον 3ο όμιλο η παγκόσμια πρωταθλήτρια Ουρουγουάη έκανε περίπατο, όπως και η Αυστρία. Καμιά τους δεν δέχθηκε γκολ από τους Τσεχοσλοβάκους και τους Σκωτσέζους. Η «σελέστε» νίκησε 7-0 τη Σκωτία με χατ τρικ του Μπόργκες και δύο γκολ του Μίγκες.

Ο πιο αμφίρροπος ήταν ο 4ος όμιλος. Στο πρώτο παιχνίδι Αγγλία και Βέλγιο έφεραν ισοπαλία με το χορταστικό 4-4. Η Αγγλία κέρδισε μετά με 2-0 τους διοργανωτές Ελβετούς και προκρίθηκε. Οι Ιταλοί είχαν ηττηθεί στην πρεμιέρα από τους Ελβετούς με 2-1 στη Λωζάννη, αλλά κέρδισαν 4-1 στο δεύτερο αγώνα με το Βέλγιο.

Έτσι, Ιταλία και Ελβετία ισοβάθμησαν και έπαιξαν ξανά μαζί, αυτή τη φορά μπαράζ. Οι οικοδεσπότες ήταν καλύτεροι και στο δεύτερο παιχνίδι, συντρίβοντας με 4-1 τη μετρίων δυνατοτήτων «σκουάντρα ατζούρα».

Η Ουρουγουάη ταπείνωσε τους Άγγλους

Στην προημιτελική φάση η Αυστρία νίκησε σε αγώνα – διαφήμιση για το ποδόσφαιρο με 7-5 την Ελβετία. Τα 12 γκολ αποτελούν μέχρι και σήμερα ρεκόρ επίτευξης τερμάτων σε έναν αγώνα. Πρωταγωνιστές της Αυστρίας ήταν ο Χίγκι (χατ τρικ) και ο Κέρνερ (2 γκολ), ενώ η Ελβετία προηγήθηκε με 3-0.

Η κάτοχος του τίτλου Ουρουγουάη δεν ήταν το ίδιο δυνατή, όπως προ τετραετίας, παρέμενε όμως υπολογίσιμη δύναμη. Έβαλε την μπάλα κάτω και επικράτησε 4-2 της Αγγλίας, που είχε στη σύνθεσή της τον σπουδαίο Στάνλεϊ Μάθιους, αλλά ήταν τραγική στην άμυνα. Ένα από τα γκολ της «σελέστε» σημείωσε ο 39χρονος πια αρχηγός της, Ομπντούλιο Βαρέλα.

Οι Δυτικογερμανοί έκαναν την έκπληξη, κερδίζοντας 2-0 τη Γιουγκοσλαβία με αυτογκόλ του Χόρβατ στη αρχή του αγώνα και με γκολ του Χέλμουτ Ραν λίγα λεπτά πριν το σφύριγμα της λήξης του.

Οι «πλάβι» ήταν μία από τις ομάδες που πίστευαν πολλοί ότι θα έφταναν στην τετράδα. Τερματοφύλακας ήταν ο Βλαντιμίρ Μπεάρα και στην άμυνα δέσποζαν οι γνωστοί από τη μετέπειτα θητεία τους στην Ελλάδα ως προπονητές, Μπράνκο Στάνκοβιτς και Ζλάτκο Τσαϊκόβσκι.

Στη μεσαία γραμμή διέπρεπε ο Βουγιαντίν Μπόσκοβ, ενώ στην επίθεση έλαμπαν οι Μπράνκο Ζέμπετς, Ράικο Μίτιτς και ο αρχηγός Στιέπαν Μπόμπεκ, προπονητής αργότερα κυρίως του Παναθηναϊκού, αλλά και του Ολυμπιακού.

Η μάχη της Βέρνης

Ο σπουδαιότερος από πλευράς ονομάτων προημιτελικός έγινε στη Βέρνη. Η αχτύπητη Ουγγαρία δοκίμασε τις δυνάμεις με τη φαντεζί, αλλά όχι τόσο έμπειρη Βραζιλία.

Ο Χιντεγκούτι και ο Κότσις έβαλαν μπροστά την Ουγγαρία με 2-0 πριν τη συμπλήρωση του δεκαλέπτου. Η «σελεσάο» μείωσε στο 18’ με πέναλτι του Τζάλμα Σάντος. Από εκεί και πέρα το παιχνίδι έγινε ροντέο. Οι κλωτσιές εκατέρωθεν ήταν αμέτρητες.

Ο Άγγλος διαιτητής Άρθουρ Έλις προσπαθούσε να συμμαζέψει τους παίκτες. Ο Λάντος στο 53’ με πέναλτι έγραψε το 3-1, αλλά στο 65’ ο Ζουλίνιο μείωσε σε 3-2.

Στο 71’ έγινε σύρραξη. Ο Μπόζικ δέχθηκε κλωτσιά από τον Νίλτον Σάντος και απάντησε με γροθιά. Ο Νίλτον Σάντος τού την επέστρεψε, αναγκάζοντας τον Έλις να αποβάλλει και τους δύο παίκτες. Ο Ντίντι είχε δοκάρι αμέσως μετά.

Στο 79’ η Βραζιλία έμεινε με εννιά παίκτες, αφού ο Ουμπέρτο κλώτσησε εν ψυχρώ τον Λόραντ. Στο 88΄ο Κότσις έβαλε τέλος στις ελπίδες των Βραζιλιάνων, γράφοντας το 4-2.

Ακολούθησε ο τραυματισμός του Πινιέιρο. Δέχθηκε σπασμένο μπουκάλι στο κεφάλι, που του προκάλεσε μεγάλο σχίσιμο. Οι Βραζιλιάνοι υποστήριξαν ότι το πέταξε ο Πούσκας που παρακολουθούσε τον αγώνα από τον πάγκο, αφού δεν αγωνίστηκε λόγω τραυματισμού.

Με τη λήξη έγινε το… «έλα να δεις». Ο Τζάλμα Σάντος κυνηγούσε τον Κότσιτς, ενώ ο Χιντεγκούτι πάτησε με δύναμη πάνω στο πόδι του πεσμένου Ίντιο.

Εισερχόμενοι στη φυσούνα οι Βραζιλιάνοι έσπασαν τα φώτα και κυνήγησαν μέσα στο σκοτάδι τους Ούγγρους με μπουκάλια, παπούτσια κι ό,τι βρήκαν μπροστά τους. Ο Γκούσταβ Σέμπες έκανε 20 ράμματα στο κεφάλι του, που σχίστηκε από μπουκάλι. Οι παράγοντες της ΦΙΦΑ έκαναν τους… Κινέζους. Σαν να μην συνέβη τίποτα.

Στους ημιτελικούς οι Δυτικογερμανοί είχαν πολύ εύκολο έργο. Συνέτριψαν 6-1 την Αυστρία, έχοντας πρωταγωνιστές τους αδελφούς Φριτς και Ότμαρ Βάλτερ, που πέτυχαν από δύο γκολ.

Η Ουγγαρία με δύο γκολ του Κότσιτς στην παράταση λύγισε με 4-2 την Ουρουγουάη, κάτω από καταρρακτώδη βροχή. Πάλι, όμως, δεν αγωνίστηκε ο τραυματίας Πούσκας και η αγωνία στο μαγυάρικο στρατόπεδο εντάθηκε.

Σκόρερ της «σελέστε», που ηττήθηκε για πρώτη στην ιστορία της σε αγώνα τελικής φάσης Παγκοσμίου Κυπέλλου, ήταν ο επιθετικός του Πενιαρόλ Χουάν Όμπεργκ, ο οποίος διετέλεσε προπονητής του Παναθηναϊκού στα τέλη της δεκαετίας του ’60.

Απογοητευμένοι οι Ουρουγουανοί έχασαν και στον μικρό τελικό, με 3-1 από την Αυστρία, στο 100ό ματς της ιστορίας του Παγκοσμίου Κυπέλλου.

…και στο τέλος νικούν οι (Δυτικό) Γερμανοί

Την Κυριακή 4 Ιουλίου, στις 5 μ.μ. τοπική ώρα, στο «Βάνκντορφ» της Βέρνης διεξήχθη ο τελικός. Οι Ούγγροι προηγήθηκαν 2-0, σκόρερ ήταν στο 6’ ο Πούσκας και στο 8’ ο Κότσις. Άπαντες θεώρησαν ότι η «αράνιτσαπατ» θα κάνει… πάρτι.

Ξεκίνησε δυνατή βροχή. Ο Μόρλοκ στο 10’ μείωσε σε 2-1 και ο Ραν στο 18’ ισοφάρισε. Η βροχή μετέτρεψε τον αγωνιστικό χώρο σε βούρκο. Ο Πούσκας, που είχε κάνει μεγάλη φασαρία για να παίξει, όχι μόνο δεν μπορούσε να τρέξει, αλλά ούτε καν να περπατήσει, ο αστράγαλός του ήταν ακόμα πρησμένος από το χτύπημα του Λίμπριχ.

Οι Μαγυάροι έδειχναν πελαγωμένοι μέσα στη βροχή, σε αντίθεση με τους Δυτικογερμανούς, που «πετούσαν». Ο καιρός ευνοούσε τον ηγέτη τους, τον Φριτς Βάλτερ. Στη Γερμανία όταν έβρεχε έλεγαν ο «καιρός του Βάλτερ», υπονοώντας ότι οι κακές καιρικές συνθήκες τού έδιναν πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων του.

Στο ημίχρονο οι παίκτες του Ζεπ Χέρμπεργκερ έκαναν ενέσεις με βιταμίνη C, όπως ισχυρίστηκε κάποιος Γερμανός ιστορικός 50 χρόνια αργότερα. Έτσι, θα μπορούσε να δικαιολογηθεί και η επιδημία ικτέρου που έπληξε τους Γερμανούς διεθνείς μετά τη λήξη του τουρνουά.

Πάντως, ποτέ κανείς δεν απέδειξε αν όντως οι Δυτικογερμανοί είχαν ντοπαριστεί, άλλωστε δεν υπήρχε και έλεγχος για ντόπινγκ εκείνα τα χρόνια.

Η «νατσιονάλμανσαφτ» ολοκλήρωσε στο 84’ την ανατροπή, όταν ο Ραν σημείωσε το 3-2 με σουτ. Ένα γκολ του περιπατητή Πούσκας στο 87’ ακυρώθηκε ως οφσάιντ από τον Άγγλο διαιτητή Γουίλιαμ Λινγκ, αλλά δεν υπήρχαν τα κατάλληλα τηλεοπτικά μέσα για να εξακριβωθεί αν όντως ο σκόρερ ήταν σε κανονική ή αντικανονική θέση.

Το όγδοο… «θαύμα» επιτελέστηκε. Η Ουγγαρία έπεσε στο καναβάτσο. Ποτέ άλλοτε δεν εμφάνισε τόσο δυνατή ομάδα. Αντίθετα, για τους Δυτικογερμανούς ήταν η αρχή των μεγάλων επιτυχιών που θα ακολουθούσαν τις επόμενες δεκαετίες.

Δυτική Γερμανία (Ζεπ Χέρμπεργκερ, 3-2-5): Τόνι Τούρεκ, Γιουπ Πόζιπαλ, Βέρνερ Κόλμεϊερ, Χορστ Έκελ, Βέρνερ Λίμπριχ, Καρλ Μάι, Χέλμουτ Ραν, Μαξ Μόρλοκ, Ότμαρ Βάλτερ, Φριτς Βάλτερ (αρχηγός), Χανς Σέφερ.

Ουγγαρία (Γκούσταβ Σέμπες, 2-3-5): Γκιούλα Γκρόσιτς, Γένο Μπουζάνσκι, Μίχαλι Λάντος, Γιόζεφ Μπόζικ, Γκιούλα Λόραντ, Γιόζεφ Ζακάριας, Ζόλταν Τσίμπορ, Σάντορ Κότσις, Νάντορ Χιντεγκούτι, Φέρεντς Πούσκας (αρχηγός), Μίχαλι Τοτ.

ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΥΠΕΛΛΟ 1954 ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 16 Ιουνίου – 4 Ιουλίου 1954

ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ: 16

ΘΕΑΤΕΣ: 768.607 (μ. όρος ανά αγώνα 29.561)

ΓΗΠΕΔΑ: 6 (Βάνκντορφ – Βέρνη, Ζανκτ Γιάκομπ – Βασιλεία, Ολιμπίκ ντε Λα Ποντέζ – Λωζάννη, Κορναρέντο – Λουγκάνο, Σαρμίγ – Γενεύη, Χάρντουρμ – Ζυρίχη)

ΑΓΩΝΕΣ: 26

ΓΚΟΛ: 140 (μ. όρος ανά αγώνα 5,36) ρεκόρ μ. όρου σκοραρίσματος

ΠΕΝΑΛΤΙ: 8 (εύστοχα 7)

ΑΠΟΒΟΛΕΣ: 3

ΠΡΩΤΟΣ ΣΚΟΡΕΡ: Σάντορ Κότσις (Ουγγαρία) 11 γκολ

Η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου: Ελβετία 1954

Σχετικά

Pin It on Pinterest